150 rocznica wybuchu Powstania Styczniowego

22 stycznia 1863 roku Komitet Centralny Narodowy w odpowiedzi na rozpoczętą "brankę" (pobór do armii Cesarstwa Rosyjskiego) wydał manifest, w którym ogłosił wybuch powstania narodowego skierowanego przeciwko Cesarstwu. Celem powstańców było wywalczenie niepodległości dla Polski, która miała zostać wskrzeszona w granicach z 1771 roku.

Z perspektywy czasu łatwo wyrokować o tym, że powstanie od początku do końca nie miało szans powodzenia, uzbrojeniem i wyszkoleniem powstańcy nie dorastali do pięt stacjonującemu w Królestwie Polski korpusowi rosyjskiemu, kierownictwo powstania było niejednolite i skłócone, a efektem trwających półtorej roku walk były tysiące zabitych, represje, kolejna fala emigracji, zaostrzenie prowadzonej na ziemiach polskich i litewskich polityki rusyfikacyjnej.

To wszystko prawda, jednakże warto pamiętać, że powstańców nikt do walki przeciwko carskiej Rosji nie zmuszał (w przeciwieństwie do służby w armii imperium), a legenda którą stworzyli tocząc nierówny bój z potężnym przeciwnikiem stała się natchnieniem i – co również niezwykle ważne – przestrogą dla przyszłych odnowicieli polskiej niepodległości: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Kazimierza Sosnkowskiego, Ignacego Daszyńskiego, Władysława Sikorskiego, Wincentego Witosa i wielu innych.

Pamięć o przebiegu "skazanego" na porażkę Powstania Styczniowego i jego tragicznych skutkach nie była dla nich popadaniem w martyrologię… Była to ważna lekcja historii, którą przyswoili sobie doskonale. Bez doświadczeń Powstania Styczniowego trudno byłoby oczekiwać po Piłsudskim latami trwających przygotowań do powstania, które miało wybuchnąć dopiero we właściwym czasie, zręcznego lawirowania pomiędzy toczącymi bój na śmierć i życie zaborcami. Być może zręczna polityka odnowicieli polskiej niepodległości nie byłaby tak zręczną, gdyby nie doświadczenia powstańców styczniowych…

Powinniśmy pamiętać o każdym fragmencie naszych dziejów – zarówno tych pełnych chwały, jak i tragicznych, nie zapominając również o nie tak częstych latach pokoju, kiedy nasi pradziadowie mogli w spokoju pracować na żyznej polskiej ziemi, która odpłacała im się swoimi bogactwami. Tylko wówczas historia będzie prawdziwą nauczycielką życia. Próby wymazania, któregoś z elementów tej mozaiki sprawią, że całość obrazu ulegnie rozmyciu i nie będzie z niego żadnego pożytku. Pamięć o Powstaniu Styczniowym nie jest przejawem "narodowego masochizmu", a zdrowego rozsądku.