Przez długi czas w polskim prawie obowiązywał okres 3 lat od dnia, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
W tym okresie poszkodowany mógł dochodzić roszczeń za naprawienie szkody. W przypadku, gdy dana sprawa zakończyła się prawomocnym wyrokiem sądu poszkodowanemu przysługiwał okres 10 lat. Jednakże bardzo często zdarzało się tak, że np. ofiary wypadków czy błędów lekarskich, skutki zdarzenia (czynu niedozwolonego) zaczęły odczuwać po długim okresie czasu. Wówczas nie było już szansy na ubieganie się o odszkodowanie od sprawcy.
Z myślą o ochronie interesów osób poszkodowanych w sytuacjach, gdy szkoda ujawnia się po upływie długiego okresu czasu od zdarzenia wyrządzającego krzywdę, w sierpniu 2007 r. weszła w życie nowelizacja art. 442 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nowymi przepisami, jeżeli szkoda wynika ze zbrodni lub przestępstwa, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Dzięki tym zmianom ofiara przestępstwa może żądać rekompensaty za szkody wyrządzone przestępstwami. Zakończyło to czas, kiedy sprawcy przestępstw przeciwko zdrowiu i życiu będą zwolnieni od odpowiedzialności. Przepis ten dotyczy nie tylko odpowiedzialności sprawcy za czyn własny. Ma także zastosowanie do roszczeń kierowanych przeciwko osobie, która nie była sprawcą zbrodni lub występku, ale ponosi odpowiedzialność z tego tytułu jako za czyn cudzy. Taka sytuacja ma miejsce chociażby w wypadku przestępstwa kierowcy pojazdu mechanicznego, które powoduje wtórną odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń z tytułu umowy OC.
Należy jednakże pamiętać, że prawo nie działa wstecz. Stąd też nowe przepisy nie dotyczą roszczeń, których terminy uległy już przedawnieniu. Badając ryzyko przedawnienia się konkretnego roszczenia należy mieć również na względzie, że zasada wyrażona w art. 118 k.c. doznaje licznych wyjątków, w postaci specyficznych terminów przedawnienia dla pewnych rodzajów roszczeń. Wśród licznych odstęp, warto jest zwrócić uwagę na następujące:
– roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dziesięciu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia;
– roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od wprowadzenia produktu do obrotu;
– roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech;
– roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz;
– roszczenie właściciela przeciwko użytkownikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy albo o zwrot nakładów na rzecz, jak również roszczenie użytkownika przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy;
– roszczenie zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, jak również roszczenie zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakładów na rzecz przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy;
– roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
– roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przedawniają się z upływem lat dwóch;
– roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane;
– roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy;
– roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy;
– roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany;
– roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego przedawniają się z upływem lat dwóch. Nie dotyczy to roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych;
– roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany – od dnia, kiedy miał być wykonany;
– roszczenia z umowy spedycji przedawniają się z upływem roku;
– roszczenia z tytułu gwarancji bankowych, poręczeń udzielanych przez banki oraz akredytyw, które stały się wymagalne, przedawniają się z upływem 6 lat.
/w/
Czytaj także: Bezpłatna porada prawna – zadaj pytanie >>
Rynek pracy, edukacja, depopulacja
