Choć od zakończenia II wojny światowej minęło już ponad 60 lat, do dziś odczuwane są skutki wielu decyzji, jakie zapadły wówczas na ministerialnych szczeblach.Z problemami ówczesnej reformy rolnej do dziś boryka się Pan Walter Fest – mieszkaniec podraciborskiego Brzezia.
Walter Fest, a także jego rodzice i dziadkowie, byli właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni 10,67 ha w okolicach Brzezia. Dwa lata po zakończeniu działań wojennych – w 1947 roku, cały majątek wraz zabudowaniami, inwentarzem żywym, sprzętem i maszynami rolniczymi na podstawie obowiązujących ówcześnie przepisów o przeprowadzeniu reformy rolnej, przestał być własnością rodziny Festów.
Dotychczasowe starania obecnych spadkobierców o odszkodowanie w postaci bądź to przywrócenia własności w naturze, bądź wypłaty pieniężnej nie odniosły żadnego rezultatu z powodu braku przepisów prawnych, braku stosownej po temu ustawy reprywatyzacyjnej.
Wobec takiego przebiegu sprawy, z pomocą Walterowi Festowi przyszedł poseł Henryk Siedlaczek i dwa miesiące temu zwrócił się do ministra skarbu państwa z kilkoma pytaniami, dotyczącymi tej kłopotliwej dla gospodarza kwestii.
W piśmie poseł pyta m. in. czy i jakie istnieją możliwości odzyskania zabranego mienia lub wypłaty za nie stosownych odszkodowań na podstawie obowiązującej obecnie ustawy o reformie rolnej? Czy obecny rząd podjął prace nad projektem ustawy reprywatyzacyjnej, a jeżeli takowe prace zostały podjęte, kiedy przewiduje się jej wejście w życie? Posła interesuje również to, czy ustawa reprywatyzacyjna będzie obejmowała również obywateli niemieckich zamieszkujących na terytorium RP w okresie międzywojennym, a także – czy ustawa obejmie swoim zasięgiem następców prawnych będących obywatelami polskimi?
Z odpowiedzi uzyskanych w ministerstwie skarbu państwa wiadomo, że w świetle obecnie obowiązujących przepisów, dochodzenie i weryfikacja roszczeń reprywatyzacyjnych odbywa się w trybie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, zgodnie z regułami określającymi tryb postępowania w sprawie administracyjnej i tryb stwierdzania nieważności ostatecznej decyzji administracyjnej. Stosownie do art. 157 Kpa, organem właściwym do zbadania legalności decyzji w sprawie przejęcia mienia na podstawie dekretu nacjonalizacyjnego jest organ wyższego stopnia od tego, który wydawał decyzję, a w przypadku, gdy decyzja została wydana przez ministra – ten organ. Postępowania związane z reformą rolną obecnie toczą się przed Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Jeśli chodzi o prace nad projektem ustawy reprywatyzacyjnej, redakcja dowiedziała się, że resort skarbu państwa przygotował projekt ustawy o rekompensatach za przejęte przez państwo nieruchomości oraz niektóre inne składniki mienia, który w chwili obecnej znajduje się w Sejmie RP (Komisja Nadzwyczajna).
Ponadto, przygotowywany projekt ustawy o rekompensatach za przejęte przez państwo nieruchomości oraz niektóre inne składniki mienia nie wprowadza kryterium obywatelstwa, przewiduje jednak inne, bardziej obiektywne przesłanki ograniczeń podmiotowych, które wyłączą spod działania projektowanej ustawy określone grupy osób.
Tyczyć to będzie przede wszystkim osób, którym z tytułu utraty majątku przysługiwały od państw obcych uprawnienia odszkodowawcze na podstawie zawartych z PRL umów indemnizacyjnych (odszkodowawczych), a także obywateli niemieckich, których majątek został przejęty w związku z wykonaniem umowy poczdamskiej i innych postanowień mocarstw sojuszniczych po zakończeniu II wojny światowej. W obu tych wypadkach wyłączenie prawa do rekompensaty jest uzasadnione obiektywnymi względami i opiera się na aktach prawa międzynarodowego.
Projekt ustawy definiuje także krąg podmiotów uprawnionych do rekompensaty w zakresie osób fizycznych i ich spadkobierców oraz spółek handlowych, wymagając, aby podmioty te (osoby fizyczne i spółki handlowe) były właścicielami mienia w dniu jego przejęcia, co jest zgodne z art. 64 Konstytucji RP chroniącym prawo dziedziczności. Powyższy projekt nie uzależnia natomiast przyznania prawa do rekompensaty od kryterium obywatelstwa.
I choć początkowo zakładano przyznanie rekompensat obciążających państwo polskie tylko obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, to jednak szczegółowe analizy prawne dowiodły, że kryterium obywatelstwa jest nie do utrzymania wobec zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej, tj. zasady niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo, szczególnie istotnej na gruncie Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (art. 14) oraz w warunkach członkostwa naszego kraju w Unii Europejskiej.
Jaki finał będzie miała przedstawiona wyżej sprawa – będzie można przekonać się niebawem.
/Cnc/
