W czerwcu 2016 r. odbyła się konferencja zorganizowana w Wałbrzyskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej, na której Minister Edukacji Narodowej ogłosiła kierunki zmian dotyczących kształcenia w szkolnictwie zawodowym.
Jak informuje Ministerstwo Edukacji, Anna Zalewska zapowiedziała m.in.: stopniowe wprowadzanie dualnego systemu kształcenia, włączanie pracodawców w proces kształcenia i egzaminowania, powołanie II stopniowej szkoły branżowej oraz utworzenie Korpusu Fachowców i specjalnego Funduszu Rozwoju Edukacji Zawodowej (FREZ).
Na co stawia ministerstwo?
Przede wszystkim na dualny system kształcenia w edukacji zawodowej, dostosowany do potrzeb gospodarki oraz skonstruowany w oparciu o współprace z przedsiębiorstwami stanowiącymi otoczenie gospodarcze szkoły. Priorytetem wprowadzanych zmian jest aktywne włączenie pracodawców w proces tworzenia nowych zawodów i podstaw programowych, współpraca przy opracowywaniu programów nauczania dla zawodu oraz realizacja procesu kształcenia praktycznego.
Wśród korzyści dla uczniów Ministerstwo Edukacji wymienia m.in.: nabywanie umiejętności zawodowych przy uwzględnieniu nowoczesnych technik i technologii stosowanych przez pracodawców, realizowanie praktycznej nauki zawodu w rzeczywistych warunkach pracy (u pracodawcy) czy też zdobywanie certyfikatów w zakresie umiejętności w wąskich specjalizacjach honorowanych na rynku pracy. Według ministerstwa, ścisła współpraca pracodawców ze szkołami zwiększy szansę zatrudnienia dla absolwentów – wysoce prawdopodobne, iż przedsiębiorcy nawiązujący współpracę ze szkołami wykażą większe zainteresowanie uczniami po ukończeniu kształcenia zawodowego.
Jakie korzyści zmian dla przedsiębiorców?
Przede wszystkim pozyskanie dobrze przygotowanych pracowników – absolwentów, którzy znają już technologię i materiały stosowane w firmie. Ponadto, Ministerstwo Edukacji wymienia dodatkowe korzyści: realizację programu praktycznej nauki zawodu z wykorzystywaniem materiałów i technologii przedsiębiorstwa oraz inwestowanie w rozwój gospodarki opartej na wiedzy.
Ciekawym pomysłem zaproponowanym przez ministerstwo jest utworzenie Korpusu Fachowców, czyli wysokiej klasy specjalistów pozyskanych z przedsiębiorstw. MEN tłumaczy, że dzięki takiemu rozwiązaniu będzie możliwe uzupełnienie luki kadry nauczycielskiej do nauczania zawodowego, powstałej w wyniku braku systemu ich kształcenia.
Jaka jest obecnie sytuacja ludzi młodych na rynku pracy?
Jak wynika z raportu przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – ludzie młodzi mają problemy z płynnym wejściem na rynek pracy. Ministerstwo zwraca uwagę, że zapotrzebowanie na rynku pracy wciąż pozostaje niedostatecznie zbadane. Z kolei z wniosków przedstawionych przez Ministerstwo Edukacji jasno wynika, jakie są potrzeby pracodawców w odniesieniu do absolwentów, są to: bardzo duże zapotrzebowanie na absolwentów szkół zawodowych, nadpodaż absolwentów w wyższym oraz średnim wykształceniem, częste przekwalifikowanie absolwentów bezpośrednio po zakończeniu nauki . Wszystkie te wnioski są efektem nieskutecznego doradztwa zawodowego. MEN kładzie nacisk na obowiązkowe badania predyspozycji zawodowych uczniów jeszcze przed wyborem ścieżki kształcenia. Wprowadzone mają zostać ramowe programy doradztwa zawodowego – ta tematyka ma zostać uwzględniona na każdym etapie edukacji.
Od czego zależy powodzenie na rynku pracy?
Z badań wynika, że ma na to wpływ kilka czynników – kierunek uzyskanego wykształcenia, zdobyte umiejętności ale również posiadane doświadczenie zawodowe. Inicjatywą opisywaną w raporcie MPiPS jest projekt Barometr Zawodów, który został stworzony w celu pomocy młodym ludziom w wyborze ścieżki zawodowej. Projekt ten opiera się na dyskusji grupowej, w której uczestniczą zarówno pracownicy powiatowych urzędów pracy, jak i eksperci z innych instytucji posiadający wiedzę na temat lokalnego rynku pracy. Barometr przedstawia deficyt, równowagę oraz nadwyżkę zawodów w danym województwie. Na podstawie tych danych, młodzi ludzie, którzy decydują się na dalszy krok w swojej edukacji, mogą przewidzieć, jakie jest prawdopodobieństwo otrzymania pracy po wybraniu konkretnego kierunku kształcenia.
Jak deklaruje Ministerstwo Edukacji, rozwiązaniem problem braku informacji szkół oraz organów prowadzących na temat danych koniecznych do planowania kształcenia w konkretnych zawodach, ma być stworzenie portalu edukacyjno-zawodowego na poziomie województwa, który będzie odpowiedzią na to zapotrzebowanie, zarówno po stronie szkoły, jak i pracodawcy.
Przedstawione przez Ministerstwo Edukacji Narodowej plany dotyczą przede wszystkim szkół zawodowych oraz technikum – to właśnie absolwentów tych szkół najbardziej potrzebuje rynek pracy. Jak przekonuje minister Anna Zalewska, obecny model kształcenia zawodowego w systemie edukacji nie spełnia swojej funkcji. Trudno się z nią nie zgodzić, gdy przedstawiane są dane statystyczne wg których: 1 na 10 uczniów technikum nie zamierza przystąpić do matury, co 2 uczeń nie zdaje matury, 1 na 4 uczniów technikum nie przystępuje do niej w ogóle a co 3 uczeń technikum nie zdaje egzaminu zawodowego. Według MEN wymagania edukacyjne w stosunku do dużej grupy uczniów technikum są zbyt wysokie.
Jakie zmiany dla uczniów zawodówek i technikum?
MEN zapowiada zmianę struktur kształcenia zawodowego: „Będzie ona polegała na utworzeniu II stopniowej szkoły branżowej. Po ukończeniu I stopnia i po zdaniu egzaminu z jednej kwalifikacji absolwent uzyska dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Będzie on przygotowany do podjęcia pracy lub kontynuowania kształcenia w szkole II stopnia. Po ukończeniu szkoły branżowej II stopnia i po zdaniu egzaminu z drugiej kwalifikacji absolwent uzyska wykształcenie średnie zawodowe i dyplom technika. Absolwent szkoły branżowej II stopnia z tytułem technika może przystąpić do matury zawodowej oraz kontynuować kształcenie na wyższych studiach zawodowych w branży, w której uzyskał tytuł technika. Co najmniej 50% zajęć w szkole branżowej będzie przeznaczone na kształcenie zawodowe. W proponowanej strukturze pozostaje technikum działające na dotychczasowych zasadach, z maturą na poziomie podstawowym lub rozszerzonym oraz dyplomem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe.” (źródło cytatu: www.men.gov.pl)
Za finansowanie doposażenia szkół oraz centrów kształcenia praktycznego w nowoczesną bazę techno-dydaktyczną oraz pozostałymi kosztami związanymi z realizacją i wprowadzeniem zmian, ma być odpowiedzialny specjalny Fundusz Rozwoju Edukacji Zawodowej (FREZ). Jak informuje MEN, źródłem finansowanie FREZ mogłoby być środki z Funduszu Pracy, Spółek Skarbu Państwa czy też składki od zrzeszonych przedsiębiorców.
Dominika Rudzka
Rynek pracy, edukacja, depopulacja
