Rudyszwałd

Rudyszwałd to niewielka miejscowość położona w dolinie Odry na granicy z Czechami. Rok 2005 będzie dla mieszkańców Rudyszwałdu szczególny, bo w nim przypada 700 rocznica ukazania się pierwszej historycznej wzmianki o tej miejscowości. Z tej okazji warto bliżej przyjrzeć się historii tejże małej ojczyzny, wspomnieć tych, którzy ją tworzyli oraz ocalić od zapomnienia to, co pozostało jeszcze w pamięci najstarszych mieszkańców, a czego nie znajdziemy w żadnych opracowaniach historycznych.

Wieś Rudyszwałd istniała już w XIII w. Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z początku XIV w. i została podana w dokumencie Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis -księdze uposażeń biskupów wrocławskich. Przez kilkanaście lat zostało wpisanych do niej 49 miejscowości, również Rudyszwałd, jako Rudolfwald pod datą 1305r. Ówczesną nazwę miejscowości tłumaczy się jako „Las Rudolfa”, co może sugerować, że ten teren należał do nijakiego Rudolfa, lecz nie ma co do tego potwierdzenia. Pisownia nazwy miejscowości w historii ulegała zmianom. W spisie świętopietrza z 1447 r. znajdujemy Rudiswalde, w protokołach wizytacyjnych z XVII w. jest Rudoschwaldt, Rudiswald, Rudosswaldt, w czasach pruskich i niemieckich był Ruderswald.

Symbolem, herbem Rudyszwałdu, według podań starszych mieszkańców, jest obraz przedstawiający trzy duże i trzy małe sosny oraz mężczyznę z toporem w ręku. Znak taki był również na pieczęciach urzędowych używanych co najmniej w końcu XIX w. do 1936 r. z napisem „Gemeinde Ruderswald Kreis Ratibor” (Gmina Rudyszwałd Powiat Racibórz ). Symbol Rudyszwałdu przedstawiony w niniejszym kalendarzu został narysowany na tej podstawie.


Wioska leży w południowo-zachodniej części województwa śląskiego, w powiecie raciborskim, gminie Krzyżanowice. Najbliższymi miastami są Wodzisław śląski – 16 km na północny wschód i Racibórz – 22 km na północ. Od południa Rudyszwałd graniczy z czeską miejscowością Silherovice. Od zachodu znajduje się czeska Hat, od północy pola Roszkowa, od wschodu Zabełków, od południowego wschodu Chałupki. W związku z tym, iż Rudyszwałd sąsiaduje z dwiema czeskimi miejscowościami, znajdują się tu dwa przejścia graniczne. Dla ruchu pieszego i samochodowego jest przejście na ulicy Wojsk Ochrony Pogranicza w kierunku Silherovic i Ostravy, zaś na ulicy Granicznej w stronę Hati tylko dla ruchu pieszego i jednośladów. Najbliżej położonymi miastami w Czechach są Bohumin i Ostrava, oddalone odpowiednio o 3 i 15 km na południe.
Rudyszwałd leży na wysokości ok. 200 m n.p.m. Jest tu niemalże równy teren. Różnica wysokości między najniższym a najwyższym punktem wynosi kilka metrów. Rozciąga się stąd panorama miejscowości położonych po prawej stronie Odry na zboczu Płaskowyżu Rybnickiego od Gorzyc, poprzez Rogów, Syrynię, Pszów, Lubomię, Pogrzebień i Brzezie. Przez wioskę płynie z Czech potok Bełk, który ma ujście w Odrze. Charakterystyczną cechą miejscowości jest to, iż domy są usytuowane wdłuż głównej drogi (Są to ulice: Zabełkowska, Wiejska, Główna, Rakowiec, WOP), tworzącej pętlę od Zabełkowa, przez całą wioskę do Chałupek. Do drogi głównej przylegają ulice: Poprzeczna, Krótka, Osiedlowa, Boczna, Słoneczna, Polna, Graniczna, Cicha.
Na obszarach położonych w dolinie Odry są bardzo urodzajne ziemie. Podobnie jest w Rudyszwałdzie, dlatego część rodzin (15) utrzymuje się z pracy na roli. Większość rolników bezpośrednio za swoją posesją ma pole, które rozciąga się nawet do 2 km w kierunku Roszkowa. Miejscowość liczy 695 mieszkańców (dane na dzień 1.10.2004r. nie uwzględniają 77 osób zameldowanych, lecz przebywających stale poza Rudyszwałdem).

Wioska tworzy jednocześnie parafię. W centrum znajduje się kościół pw. Trójcy świętej. Nieopodal jest przedszkole oraz szkoła podstawowa znajdujące się w jednym budynku, do której uczęszczają dzieci klas I – III. Naprzeciwko jest budynek Ochotniczej Straży Pożarnej, w którym mieści się również świetlica wiejska służąca dzieciom i młodzieży oraz będąca salą zebrań, zabaw i lokalem wyborczym. Obok kościoła po drugiej stronie ulicy znajduje się piekarnia i sklep spożywczy Waldemara Grzonki, niegdyś należące do państwa Pawelek. W miejscowości jest także sklep Gminnej Spółdzielni z artykułami spożywczo-przemysłowymi oraz bar „Marago”. Na ulicy Zabełkowskiej, na początku wioski znajduje się bar i restauracja „Arnold”, której właścicielem jest Arnold Gonsior. Miejscowość ma także boisko sportowe do piłki nożnej. Przez Rudyszwałd przebiega linia kolejowa w kierunku Raciborza, Wodzisławia śląskiego, Chałupek, z której korzystano już w połowie XIX w. na trasie z Raciborza do Wiednia. 25.11.1989r. oddano do użytku przystanek kolejowy. Kursują tutaj także autobusy PKS relacji Racibórz – Chałupki. Od 1993r. w miejscowości znajduje się pompownia wody pitnej zaopatrująca wioski Rudyszwałd, Chałupki i Zabełków.
Mieszkańcy Rudyszwałdu odznaczali się zawsze głęboką religijnością. Wyrażali to m.in. poprzez: liczny udział w nabożeństwach, w trosce o kościół parafialny i swoich duszpasterzy, wznoszenie kapliczek i krzyży przydrożnych oraz symboli religijnych na swoich domach. Na szczególną uwagę zasługują: kapliczka wybudowana w XIXw. ku czci św. Jana Nepomucena oraz średniowieczny krzyż pokutny znajdujące się na posesji Arnolda Gonsiora, krzyż przydrożny na posesji Franciszka Kostki, kapliczka ku czci Najświętszego Serca Pana Jezusa na posesji Agnieszki Rycki oraz kapliczka ku czci Matki Bożej Wniebowziętej na posesji Reinholda Opic.

Obecnie w Rudyszwałdzie działają organizacje: Ochotnicza Straż Pożarna, Koło Gospodyń Wiejskich, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa śląskiego, Rada Duszpasterska, Rada Sołecka na czele z sołtysem – Beatą Płaczek. Ich celem i zadaniem jest przygotowanie i zorganizowanie w dniach 18 i 19 czerwca uroczystości związanych z 700 rocznicą pierwszej historycznej wzmianki o swojej małej ojczyźnie.

/oprac. Krzystof Jasita/

Tłumaczenie w j. niemieckim przygotowała Estera Jasita. Oba teksty stanowią zawartość okolicznościowego kalendarza, wydanego z okazji uroczystości 700-lecia Rudyszwałdu.

Obserwuj nas w Google News

Środowisko, jakość życia, ekologia

- reklama -