Anna Zganiacz
Dnia 20 listopada 1989 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych jednomyślnie uchwaliło i przyjęło wielostronną umowę międzynarodową z dziedziny praw człowieka – Konwencję o Prawach Dziecka. Weszła ona w życie 2 września 1990 roku. W Polsce obowiązuje od 7 lipca 1991 roku.
Konwencję uznano jako swoistą światową konstytucję praw dziecka. Zawiera ona pełny katalog praw dziecka: prawa cywilne, kulturalne, polityczne i socjalne. Opiera się ona na przyjętych m.in. założeniach:
1.dziecko jest samodzielnym podmiotem – ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej,
2.dziecko wymaga poszanowania jego tożsamości, prywatności i godności,
3.rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka,
4.państwo ma wspierać rodzinę a nie ją wyręczać,
5.dorośli mają obowiązek zapewnić dziecku jak najlepsze warunki życia i rozwoju,
6.dziecko ma prawo do nauki zgodnie z jego możliwościami, i przygotowania do odpowiedzialnego życia w wolnym społeczeństwie w pokoju, zrozumieniu, tolerancji, równości płci, przyjaźni między różnymi grupami etnicznymi, religijnymi, narodami,
7.dziecko ma prawo do zabawy i wypoczynku, udziału w zajęciach rekreacyjnych, stosownie do wieku dziecka, a także uczestniczenia w życiu kulturalnym i artystycznym.
Konwencja przyjmuje cztery podstawowe zasady:
Zasada dobra dziecka – dobro dziecka należy stawiać na pierwszym miejscu, wszystkie działania podejmowane są w najlepiej pojętym interesie dziecka.
Zasada równości – dzieci nie wolno dyskryminować ze względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, pochodzenie narodowościowe, etniczne czy społeczne.
Zasada wszechstronnego rozwoju – dziecko ma prawo do rozwoju we wszystkich aspektach swego życia – rozwój fizyczny, społeczny, duchowy, psychologiczny.
Zasada uczestnictwa – dziecko powinno mieć zapewnione uczestnictwo w decyzjach dotyczących ich życia.
Katalog praw Konwencji obejmuje:
Prawa i wolności osobiste:
Prawa do życia i rozwoju -dziecko przebywające w placówce powinno mieć zagwarantowane warunki sprzyjające jego rozwojowi.
Prawo do identyczności – znaczy to tyle, iż dorośli powinni dziecko szanować, dawać mu wolność/ np. w decyzjach, a także w traktowaniu tzn. nie ograniczać go/ maluch ma też prawo do godności i nietykalności osobistej.
Prawo do swobodnej myśli, sumienia i wyznania – każde dziecko może w sposób swobodny wyrażać swoje myśli, wyznawać dowolną religię i postępować zgodnie ze swoim sumieniem.
Prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym – przedstawiciele organów administracyjno- sądowych mają obowiązek wysłuchać dziecko w sprawach które go dotyczą.
Prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa – nikt nie ma prawa znęcać się nad dzieckiem fizycznie, psychicznie, nadużywać go seksualnie, wyzyskiwać, czy znęcać się nad nim.
Prawa socjalne :
Prawo do ochrony zdrowia – dorośli mają obowiązek dbać o zdrowie fizyczne i psychiczne dziecka.
Prawo do wypoczynku i czasu wolnego – organizować zajęcia tak, aby w ich trakcie znalazł się czas wolny związany z decyzjami dziecka jak go wykorzystać, istotne jest także aby przedszkolak mógł wypocząć / kącik do wypoczynku, ćwiczenia relaksujące dla dziec//i/.
Prawa kulturalne :
Prawo do korzystania z dóbr kultury – dziecko powinno mieć zapewniony dostęp do kultury, która jest nieodłącznym aspektem rozwoju m.in organizować przedstawienia teatralne.
Prawo do informacji – informacje ze świata mają wpływ na kształtowanie się świadomości młodego człowieka, dziecko ma prawo do ich poznania i korzystania z nich w sposób dla siebie dobry, zadaniem dorosłych jest selekcja informacji dostosowana do wieku i możliwości intelektualnych dziecka.
Prawo do znajomości swoich praw – dorośli nie mają prawa zatajać przed dzieckiem informacji dotyczących ich praw, dzieci powinny mieć ich świadomość i umieć z nich korzystać.
Państwa – Strony czuwają, aby instytucje, służby oraz inne jednostki odpowiedzialne za opiekę lub ochronę dzieci dostosowały się do norm ustanowionych przez kompetentne władze, w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa, zdrowia, jak również dotyczących właściwego doboru kadr tych instytucji oraz odpowiedniego nadzoru.
Wiersz autor: Alicja Pacewicz ” Przemoc wobec dzieci „.
Nikt nie może mnie poniżać
krzywdzić, bić, wyzywać.
I każdego mogę zawsze
na ratunek wzywać.
Jeśli mama albo tata
już nie mieszka z nami,
nikt nie może mi zabraniać
spotykać ich czasami.
Mogę uczyć się wszystkiego,
co mnie zaciekawi.
I mam prawo sam wybierać,
z kim się będę bawić.
Nikt nie może moich listów
czytać bez pytania.
Mam też prawo do tajemnic
i własnego zdania.
Mogę zażądać,
żeby każdy uznał moje prawa,
a gdy różnię się od innych
to jest moja sprawa.
Nikt mnie siłą nie ma prawa
zmuszać do niczego,
a szczególnie do robienia
czegoś niedobrego.
¬ródła opracowania:
Konwencja Praw Dziecka
A. Klimaszewska – artykuł: „Czy przestrzegane są prawa zawarte w Konwencji o Prawach Dziecka w Polsce i w moim środowisku”.
Opracowała Anna Zganiacz
