W ostatnich latach nasila się występowanie otyłości w wielu krajach, w tym również w Polsce. Przyczyniło się to do poszukiwania metod profilaktyki oraz leczenia otyłości i jej powikłań. Modne stają się różne preparaty odchudzające, które nie mają nic wspólnego z rekomendowanym przez Instytut Żywności i Żywienia sposobem żywienia.
Z nadwagą i otyłością próbuje się walczyć wymyślanymi dietami cud. Jedną z takich diet jest dieta z ograniczoną ilością węglowodanów nazywana niskowęglowodanową, bądź wysokotłuszczową lub ketogenną. Diety te mają także
nazwy własne, np. Atkinsa( bardzo popularna w Stanach Zjednoczonych), czy optymalna ( reklamowana w Polsce). W diecie Atkinsa spożycie węglowodanów ogranicza się poniżej 20 g dziennie czyli wyklucza się: produkty zbożowe, strączkowe, owoce, pieczywo, ryż, ziemniaki, makarony, warzywa zawierające skrobię. Można natomiast bez ograniczeń spożywać mięso, jaja, sery, masło, śmietanę.
Badania diety optymalnej wykazały: wysoką wartość energetyczną dziennej racji pokarmowej, wysoką zawartość cholesterolu pokarmowego, niską zawartość błonnika pokarmowego, poniżej zalecanej normy zawartość witamin- B 1, B6, PP, C oraz składników mineralnych- potasu, wapnia, magnezu, cynku i miedzi- powyżej zalecanej normy : witaminy A, B12, sód, fosfor, żelazo.
Powstaje, zatem pytanie, czy jest to dieta bezpieczna, pomimo iż w wyniku jej stosowania obserwuje się redukcję masy ciała oraz poprawę niektórych parametrów gospodarki lipidowej i węglowodanowej.
Opisywane objawy niepożądane powinny dać odpowiedź każdemu, kto ma takie wątpliwości.
Podczas stosowania diety niskowęglowodanowej mogą wystąpić: zaparcia, bóle głowy, nieprzyjemny oddech.
Po dłuższym stosowaniu: kamica nerek, niedobór elektrolitów potasu, wapnia, magnezu, wzrost stężenia wolnych kwasów tłuszczowych, uporczywe wymioty, brak miesiączki, hipercholesterolemia, napad dny moczanowej, demineralizacja kości- kruchość, łamliwość, powikłania u osób przyjmujących leki hipoglikemiczne i hipotensyjne.
Nadal prowadzone są badania nad dietą niskowęglowodanową. Na obecnym etapie wiedzy nie jest możliwa odpowiedź na pytanie- czy stosowanie jej jest bezpieczne. Zbyt mało wiadomo na temat długotrwałego jej wpływu na układ krążenia, ryzyko nowotworów i innych problemów zdrowotnych.
Z dotychczas dobrze udokumentowanych badań wynika, iż produkty polecane w diecie niskowęglowodanowej: mięso, masło, śmietana, mogą zwiększać ryzyko choroby niedokrwiennej serca i niektórych nowotworów.
Należy podkreślić, że nadal najbardziej bezpieczna dla osób z nadwagą i otyłością jest dieta rekomendowana przez Instytut Żywności i Żywienia, która związana jest z następującymi zaleceniami: ogranicz spożycie kalorii, organizm uzupełni je wykorzystując do tego własną tkankę tłuszczową( 1 kg tkanki tłuszczowej dostarcza 7000 kcal)
wybieraj produkty chude ( mleko z niską zawartością tłuszczu, chude sery twarogowe, chude ryby, drób)
unikaj cholesterolu ( podroby, masło, żółtka, mięsa czerwone, smalec, słonina)
stosuj pieczywo gruboziarniste ( unikaj pszennego)
zwiększ podaż błonnika, który obniży kaloryczność posiłku i da uczucie sytości ( surowe warzywa , owoce, kasze z grubego przemiału)
zrezygnuj z zawiesistych zup, ciężkich sosów
używaj tłuszczów roślinnych ( oliwa z oliwek, oleje)
jedz powoli, regularnie ( 4-5 małych posiłków), nie podjadaj
od stołu odchodź z uczuciem lekkości
nie popijaj jedzenia
stosuj gotowanie na wodzie, parze, duszenie bez wstępnego obsmażania, pieczenie w folii (zrezygnuj ze smażenia)
jeżeli smarujesz pieczywo- zasada: pod warstwą stosowanej margaryny widać porowatość pieczywa
ogranicz sól i cukier
uprawiaj aktywność fizyczną.
Zgodnie z obecnym stanem wiedzy w/w zalecenia czyli dieta ogoenergetyczna, niskotłuszczowa, bogata w warzywa , owoce, produkty zbożowe i strączkowe jest warunkiem utrzymania prawidłowej masy ciała i zdrowia.
/Oprac. B. Tkocz Na podst. artykułu L. Kłosiewicz- Latoszek Efekty diet Niskotłuszczowych w: Żywność człowieka i
metabolizm IŻŻ 2004/
Środowisko, jakość życia, ekologia
