Trwa proces wywożenia zbiorów wodzisławsko-jastrzębskich sprzed lat 70. z oddziału Archiwum Państwowego w Raciborzu do Cieszyna. Zdaniem dyrektora Archiwum w Katowicach, zatrzymanie ich w Raciborzu jest nierealne.
Na ostatniej sesji Rady Powiatu został poruszony problem wywożenia archiwaliów z oddziału Archiwum Państwowego w Raciborzu. Zwrócili na niego uwagę zarówno radny Norbert Mika, jak i starosta Adam Hajduk. Jak mówił Mika – wielką szkodą dla raciborskiego archiwum jest wywożenie zbiorów z powiatu wodzisławskiego do Cieszyna. – Co Cieszyn ma wspólnego z Wodzisławiem – zastanawiał się radny. Starosta przyznał, że zamierza się sprawie przyjrzeć, a następnie wystosuje pismo do dyrektora Archiwum Państwowego w Katowicach, któremu podlega oddział w Raciborzu. Zapowiedział również, że zostanie przygotowana uchwała-apel, będąca głosem sprzeciwu wobec wywożenia archiwaliów z Raciborza.
Zdaniem Piotra Greinera, dyrektora Archiwum Państwowego w Katowicach, nastąpiło tutaj jakieś przekłamanie. Zaznacza, że zgodnie z podziałem terytorialnym powiat wodzisławski podlega oddziałowi archiwum w Cieszynie wraz z powiatem cieszyńskim, miastem Jastrzębie i – jak podkreśla – od lat 70. wszystkie archiwalia tam też się znajdują. Tylko zbiory wodzisławsko-jastrzębskie dawne, czyli sprzed lat 70. – które obecnie są wywożone – znajdowały się w Raciborzu. – Powstał wobec tego bałagan, jeżeli historyk chce archiwalia nowsze to musi jechać do Cieszyna, a jeżeli starsze to do Raciborza. Chcemy to uporządkować – mówi dyrektor.
Jak tłumaczy Greiner, zgodnie ze statutem z roku 2007, według którego musi działać Archiwum Państwowe wszystkie archiwalia z powiatu wodzisławskiego, cieszyńskiego i miasta Jastrzębie muszą się znajdować się w Cieszynie. Dyrektor zapewnia, że oddział archiwum w Cieszynie jest jednym z najnowocześniejszych w kraju. – Od 2007 roku Archiwum Państwowe w Katowicach realizuje projekt "Ochrona i konserwacja cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego". Zakończy się w roku 2010 – tłumaczy Greiner.
Pomysł opracowania projektu dotyczącego "ochrony i konserwacji cieszyńskiego dziedzictwa piśmienniczego" powstał w Urzędzie Miasta w Cieszynie i zostały nim objęte wszystkie instytucje z terenu miasta Cieszyn przechowujące archiwalia lub księgozbiory. Należą do nich: Książnica Cieszyńska, Muzeum Śląska Cieszyńskiego, Zakon Bonifratrów, Parafia Ewangelicko-Augsburska oraz cieszyński oddział zamiejscowy Archiwum Państwowego w Katowicach. Ministerialna komisja przeznaczyła na projekt 8 mln zł, z czego udział oddziału Archiwum w Cieszynie wynosi około 2 mln zł. Środki na realizację projektu pochodzą z funduszy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i Norweskiego Mechanizmu Gospodarczego. Darczyńcami są trzy kraje nienależące do Unii Europejskiej: Norwegia, Islandia i Lichtenstein.
Jednym z warunków – jak podkreśla Greiner – projektu cieszyńskiego jest, że wszystkie archiwalia mu podlegające muszą się w nim znaleźć. Co więcej, muszą się tam znajdować przez 10 lat. Wobec tego próby zatrzymania zbiorów wodzisławsko-jastrzębskich sprzed lat 70. w Raciborzu najprawdopodobniej nie zakończą się pomyślnie.
Dyrektor dodaje, że historycy powinni sobie zdawać sprawę, że warunki dla archiwaliów w Cieszynie są dużo lepsze. Przyznaje, że to nie tłumaczy dyrekcji archiwum, dlaczego takich warunków nie ma w Raciborzu.
Archiwalia, o które obecnie toczy się batalia, dawniej znajdowały się w Pszczynie, następnie w Rybniku – w dawnej izbie wytrzeźwień – i dopiero w latach 90. trafiły do Archiwum w Raciborzu. W planach dalekosiężnych – jak przyznaje Greiner – jest jedno archiwum na terenie województwa śląskiego w Katowicach.
Archiwum Państwowe w Katowicach ma oddziały w Bielsku-Białej, Cieszynie, Gliwicach, Oświęcimiu, Pszczynie, Raciborzu i Żywcu.
Archiwum Państwowe w Raciborzu powstało w sierpniu 1950 roku, jako Powiatowy Oddział Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Katowicach. Po trzech latach, w 1953 roku, w ślad za wyodrębnieniem województwa opolskiego, zostało podporządkowane Wojewódzkiemu Archiwum Państwowemu w Opolu. W wyniku reformy administracyjnej w 1975 roku, Powiatowe Archiwum Państwowe w Raciborzu zostało przekształcone w Oddział w Raciborzu i na powrót znalazło się w gestii Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Katowicach. Zgodnie ze statutem swoim zasięgiem obejmuje powiat raciborski i Rybnik.
/KJ/
