Od kwietnia 2004 roku nie można było odliczać VAT-u z faktury dokumentującej zakup samochodu o dopuszczalnej ładowności do 500 kg i od zakupionego do niego paliwa.
Zgodnie z przepisami obowiązującymi przed dniem wejścia Polski do UE, tj. do końca kwietnia 2004 r., podatnicy VAT nie mieli prawa do odliczenia VAT z faktury dokumentującej zakup samochodu osobowego oraz innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg. Związane to było równocześnie z brakiem prawa do odliczenia VAT przy nabyciu paliwa do tych samochodów. Poza tym podatnikom kupującym samochody inne niż osobowe, które nie posiadały homologacji producenta lub importera wymaganej dla tego rodzaju samochodów, również nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT.
Natomiast od 1 maja 2004 roku zasady odliczania VAT określał tzw. wzór Lisaka, co oznaczało, że podatnik mógł odliczyć 50 proc. kwoty podatku wynikającego z faktury nabycia pojazdu, jednak nie więcej niż 5 tys. zł. w przypadku jeżeli ładowność samochodu była niższa niż wyliczona według tego wzoru. W praktyce oznaczało to, że tylko podatnicy wykorzystujący do prowadzenia działalności gospodarczej samochody, które spełniały ten wzór mogli odliczyć VAT w całości zawarty w cenie samochodu. Mieli również prawo do odliczenia VAT przy kupowaniu paliwa do tego samochodu.
Przepisy te były niekorzystne przede wszystkim dla podatników użytkujących tzw. samochody z tzw. „kratką”. Po kolejnej zmianie prawa w tej dziedzinie wzór Lisaka został usunięty z ustawy o VAT i zastąpiono go szczegółowymi opisami. W praktyce oznaczało to, że przepisy zawęziły katalog pojazdów, przy zakupie których prawo do odliczenia VAT miał podatnik. W wyniku tak skonstruowanych przepisów wielu podatników zwróciło się do sądów administracyjnych o wykładnię prawa w tym zakresie ponieważ czuli sie pokrzywdzeni przez prawo.
Komisja Europejska w czerwcu 2008r. wezwała Polskę do dostosowania naszych przepisów dotyczących wyłączeń prawa do odliczania VAT należnego lub zapłaconego od niektórych pojazdów i od paliwa kupowanego do tych samochodów do przepisów odpowiedniej Dyrektywy UE. W grudniu 2008 r. natomiast zapadł dla podatników VAT bardzo korzystny wyrok. Trybunał Europejski uznał bowiem, że Polska naruszyła tzw. klauzulę stałości. Przepisy, które obowiązywały w kraju przed przystąpieniem Polski do UE, muszą być dostosowane do przepisów unijnych po przystąpieniu Polski do UE. Wyrok ten dotyczył odliczania VAT od paliwa, ale można go pośrednio odnieść także do odliczenia VAT przy zakupie samochodu.
Co w praktyce wyrok ten oznacza dla podatników? Otóż ci podatnicy, którzy w związku ze zmianą przepisów nie odliczali VAT-u mogą ubiegać się o jego zwrot. Dotyczy to m.in. tych podatników, którzy starcili prawo do odliczania VAT do samochodów z „kratką” oraz ci, którzy w wyniku zmiany przepisów utracili prawo odliczania VAT od paliwa do samochodów spełniających wzór Lisaka. W przypadku nabycia samochodu nie spełniającego warunków do pełnego odliczenia VAT-u, o prawie jego odliczania będzie decydowała homologacja producenta lub importera, która potwierdzi, że samochód nie był osobowy.
/w/
Rynek pracy, edukacja, depopulacja
