Janusz Ligoń przez całe życie był szykanowany za swoją propolską działalność.
134 lata temu zmarł Juliusz Ligoń – działacz społeczny Górnego Śląska, śląski poeta ludowy i publicysta. Był przeciwnikiem germanizacji oraz zwolennikiem jedności różnych historycznych regionów Polski. Na Starej Wsi w Raciborzu znajduje się ulica nazwana jego imieniem.
Juliusz Ligoń urodził się 22 lutego 1823 r. w rodzinie kowala w Prądach, w obecnym powiecie lublinieckim. Ukończył szkołę w Strzebiniu, następnie kształcił się samodzielnie. Pracował jako kowal w ojcowskiej kuźni. Jako osiemnastolatek przeprowadził się do Królewskiej Huty, dzisiejszego Chorzowa, gdzie został kowalem hutniczym. W 1848 r. gdy Śląsk dotknęła klęska głodu, zorganizował polską pomoc charytatywną dla poszkodowanych. Założył Komitet Pomocy Polskiej i Polskie Konsum, które można określić jako pierwszą organizację o charakterze spółdzielczym.
W 1851 r. został zwolniony i rozpoczął pracę w hucie Andrzej w Zawadzkiem, gdzie zamieszkał ze swoją żoną. W 1858 r. założył Kółko Czytelnicze przekształcone następnie w Bibliotekę Ludową. Była to pierwsza polska biblioteka na Górnym Śląsku. Prenumerował i kolportował wszystkie polskie czasopisma, jakie były wówczas wydawane w państwie pruskim. W „Gwiazdce Cieszyńskiej” opublikował swój wiersz pt. „Kilka słów do pisarzy polskich i ludu”, którym propagował upowszechnienie czytelnictwa wśród Ślązaków.
W 1869 r. Juliusz Ligoń został sekretarzem polskiego Towarzystwa Pożyczkowego umożliwiającego robotnikom uzyskanie niewielkich pożyczek, ale także mającego przeciwdziałać germanizacji. Rok później zwolniono go z pracy w hucie za szerzenie „antyniemieckiej propagandy”. Powrócił do Królewskiej Huty i działał w założonym przez Karola Miarkę Kółku Polskim, gdzie był sekretarzem, bibliotekarzem, a następnie wiceprezesem. W 1875 r. policja przeprowadziła w jego mieszkaniu brutalna rewizję, konfiskując książki, materiały literackie i papier listowy. Przez całe życie był szykanowany za swoją propolską działalność, nie mógł podjąć stałej pracy zarobkowej, skonfiskowano mu jego biblioteczkę, przeprowadzano często rewizje i nakładano wysokie kary finansowe, przez co razem z żoną i sześciorgiem dzieci żył w biedzie. Jego syn Jan został później poetą, a Adolf dziennikarzem.
Juliusz Ligoń był wszechstronnym pisarzem, zajmował się m.in. działalnością publicystyczną i pisał artykuły do polskojęzycznej prasy. Wzorem Józefa Lompy napisał cykl 15 dialogowych gawęd o polskim Śląsku, które zyskały sporą popularność. Opublikowano je pierwotnie w 1878 r. oraz 1879 r. w „Gazecie Górnośląskiej” pt. „O dawnych czasach Górnego Śląska, czyli Pogadanki wieczorne pomiędzy nauczycielem, obywatelem i górnikiem”. Publikował także sztuki dla amatorskiego teatru ludowego. Ich przesłanie moralizatorskie sprawiało, że cieszyły się one uznaniem publiczności. Obok Karola Miarki uznaje się go za współtwórcę regionalnego dramatu ludowego na Górnym Śląsku.
Juliusz Ligoń zmarł po ciężkiej chorobie 17 listopada 1889 r. Jego grób znajduje się w Chorzowie na cmentarzu parafii pw. św. Barbary.
oprac. /kp/
Środowisko, jakość życia, ekologia
