Arka Bożek często stawał w obronie miejscowej ludności, zarówno przed bezmyślnością władz, jak i agresją nowo przybyłych Polaków.
125 lat temu urodził się Arka Bożek – działacz polityczny i społeczny oraz publicysta. W rodzinnych Markowicach, aktualnie dzielnicy Raciborza, jego imieniem nazwano ulicę, przy której się urodził i mieszkał. Z kolei w centrum Raciborza, w Parku im. Miasta Roth, znajduje się jego pomnik odsłonięty w 1980 r. Na cokole można przeczytać znane powiedzenie Arki Bożka: „Siła nasza leży w nas samych”.
Arkadiusz Bożek urodził się 12 stycznia 1899 r. w chłopskiej rodzinie Karola i Bernardyny z d. Sławik. Uczęszczał do niemieckiej szkoły podstawowej, następnie dokształcał się w szkole wieczorowej. W 1910 r. wziął udział w uroczystościach odsłonięcia pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie, co wraz z lekturą „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza w języku niemieckim obudziło w nim patriotyzm.
Podczas I wojny światowej walczył jako ochotnik w wojsku niemieckim, a za odwagę awansował do stopnia sierżanta. Po powrocie do Markowic przejął po rodzicach dziewięciohektarowe gospodarstwo i ożenił się z Jadwigą Komor. Organizował spółdzielczość oraz zajął się działalnością polityczną. Związał się z polskim ruchem narodowym, a w 1919 r. został polskim radnym gminy Markowice. Wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska i został dowódcą 2. kompanii 4. pułku raciborskiego. W czasie I powstania śląskiego w porozumieniu z POW Górnego Śląska wysadził strategiczny most na Odrze. 2 maja 1920 r. walczył z niemieckimi bojówkami w Raciborzu. W III powstaniu śląskim był łącznikiem z aliancką Komisją Międzysojuszniczą.
Po podziale Śląska został delegatem w Polsko-Niemieckiej Komisji Mieszanej ds. Górnego Śląska. W 1924 r. został wójtem Markowic oraz zyskał mandat posła na sejmik prowincjonalny w Opolu i powiatowy w Raciborzu. W tym samym roku napisał dwie sztuki teatralne wyszydzające politykę niemiecką wobec Polaków na Górnym Śląsku. Wydał też broszurę pt. „Co chłopa boli na Śląsku Opolskim?” o charakterze lewicowym oraz książeczkę pt. „Po 15 lipca 1937” dotyczącą wygaśnięcia umowy genewskiej gwarantującej prawa mniejszościom narodowym na terenie rejencji opolskiej.
31 grudnia 1938 r. Gestapo nakazało Bożkowi opuścić Górny Śląsk. Wyjechał do Berlina, gdzie pracował w centrali Związku Polaków w Niemczech. W styczniu 1939 r. opublikował artykuł pt. „Arka Bożek do ludu polskiego w Niemczech”, wzywający do oporu przed germanizacją. 29 maja 1939 r. Gestapo dokonało nieudanego zamachu na jego życie. Wyjechał do Chojnic, następnie do Katowic, a we wrześniu do Francji, gdzie został mianowany przez prezydenta RP członkiem Rady Narodowej RP. Następnie udał się razem z gen. Józefem Hallerem do USA celem nawiązania łączności z tamtejszą emigracją.
Po zakończeniu wojny Arka Bożek wrócił na Górny Śląsk i został mianowany wicewojewodą śląsko-dąbrowskim. Był zastępcą pełnomocnika rządu na Śląsk Opolski, gdzie kierował akcją weryfikacyjną i osadniczą. Często stawał w obronie miejscowej ludności, zarówno przed bezmyślnością władz, jak i agresją nowo przybyłych Polaków. W kolejnych latach objął mandat posła do Krajowej Rady Narodowej oraz do Sejmu Ustawodawczego, szefował zarządowi Towarzystw Uniwersytetów Ludowych. Po 1948 r. w ramach „walki z przedwojenną reakcją” zaczęto go odsuwać od działalności publicznej, a w sierpniu 1950 r. ze względów politycznych został usunięty ze stanowiska wicewojewody śląskiego.
Arka Bożek zmarł w 1954 r. w Katowicach po długiej i ciężkiej chorobie. W 1957 r. ukazały się jego „Pamiętniki”, które otrzymały nagrodę pisma „Polityka”.
oprac. /kp/
Środowisko, jakość życia, ekologia
