Okres wakacyjny to szczególny czas leniuchowania pod słońcem. Zdarza się jednak zapominać o rozsądku. Brązowo, ale czy zdrowo?- pod takim hasłem PSSE w Raciborzu realizuje akcję informującą o szkodliwym wpływie promieniowania UV.
Coraz większym problemem dla zdrowia staje się nadmierne narażenie na promieniowanie ultrafioletowe, w tym także pochodzące z solariów. Promieniowania UV w niewielkiej ilości są korzystne dla zdrowia i odgrywają istotną rolę w wytwarzaniu witaminy D. Jednak nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV prowadzi do niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych.
Dzieci i młodzież są szczególnie narażone na szkodliwy wpływ promieniowania UV, gdyż skóra w okresie rozwojowym jest bardziej podatna na niekorzystne ich działanie. Większość młodych ludzi nie uważa poparzeń słonecznych za coś niebezpiecznego, a nadmierna ekspozycja młodzieży na słońce, zwłaszcza sztuczne, może przyczynić się do powstania raka skóry w późniejszym wieku. Narażenie na długotrwałą ekspozycję na promieniowanie UV (zarówno naturalne i sztuczne) w okresie dzieciństwa i dojrzewania, znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia czerniaka i innych nowotworów skóry w późniejszym wieku, a w/w predyspozycja zwiększa się u osób narażonych na promieniowanie UV przed ukończeniem 18 roku życia.
Promieniowanie UV jest odpowiedzialne w ponad 80% za starzenie się skóry i powstanie zmarszczek. Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV może prowadzić do przewlekłym zmian skórnych o charakterze nowotworowym jak: czerniak złośliwy, rak podstawnokomórkowy, rak kolczystonabłonkowy. Konsekwencją są również przebarwienia skóry, zaskórniki, nadprodukcja wolnych rodników, osłabienia układu odpornościowego (udowodniono, że intensywne opalanie się prowadzi do reaktywacji wirusa opryszczki), nienowotworowe choroby skóry, choroby oczu (zaćma), rumień i oparzenia słoneczne, reakcje fotouczulające.
Chcąc szybko opalić się i osiągnąć brązowy kolor skóry niejednokrotnie, zwłaszcza młodzi ludzie, korzystają z solariów, które to zaliczane są do grupy czynników rakotwórczych najwyższego ryzyka. Wielokrotne korzystanie w ciągu roku z łóżek opalających przyczynia się do nasilenia procesów przedwczesnego starzenia się skóry oraz występowania nowotworów skóry, w tym czerniaka. U osób poniżej 30 roku życia korzystających z łóżek w solariach, zagrożenie wystąpienia raka skóry wzrasta aż o 75%. Zagrożenia związane z korzystaniem ze solariów są równie niebezpieczne jak zagrożenia związane z paleniem tytoniu, wirusowym zapaleniem wątroby czy azbestem. Niebezpieczne jest również uzależnienie ludzi młodych od korzystania z solariów, zwane tanoreksją. Szkodliwość solariów jest nie tylko uzależniona od wieku osób, ale także od pochłoniętych dawek promieniowania UV, czyli od częstości i czasu tych naświetlań. Istotnym czynnikiem jest również fenotyp skóry, tzw. karnacja skóry.
Podczas jednorazowej wizyty w solarium skóra otrzymuje duże natężenie promieniowania UV w krótkim czasie, co stanowi 20-25-krotnie większą dawkę promieniowania niż w przypadku naturalnego powolnego opalania. Skóra rasy białej nie jest przystosowana do pochłaniania tak dużych ilości promieni UV. W związku z tym z solariów nie powinny korzystać osoby z fenotypem skóry I (która nigdy się nie opala, zawsze ulega oparzeniom) i fenotypem skóry II (która czasami się opala i często ulega oparzeniom), z licznymi znamionami barwnikowymi na skórze, z dużą ilością piegów, z oparzeniami słonecznymi w dzieciństwie.
W celu ochrony skóry przed nadmiernym promieniowaniem UV Światowa Organizacja Zdrowia zaleca następujące środki chroniące:
– należy ograniczyć czas przebywania w słońcu szczególnie koło południa, w godz.10:00-14:00,
– należy robić przerwy w opalaniu się, częściej przebywać w cieniu,
– należy nosić ubrania ochronne, bawełniane, nie eksponować całego ciała, szczególnie chronić: oczy, twarz, szyję,
– należy nosić okulary przeciwsłoneczne z panelami bocznymi, które stanowią 99-100% ochrony przed UVA i UVB dla oczu,
-należy używać kremów ochronnych o szerokim spektrum ochrony przeciwsłonecznej, filtry słoneczne nie powinny być jednak wykorzystywane do wydłużania czasu spędzonego na słońcu,
– należy unikać korzystania ze sztucznego promieniowania UV w solariach. WHO zaleca wprowadzenie zakazu ich stosowania przez młodzież w wieku szkolnym,
– należy chronić niemowlęta i dzieci już od najmłodszych lat i uczyć je wraz z wiekiem racjonalnego korzystania ze słońca.
Lucyna Kurzydem
PSSE Racibórz
Środowisko, jakość życia, ekologia
