Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu miała zaszczyt gościć w swych murach Prof. dra hab. Daniela Kadłubca. Jego wykład, zatytułowany "Wkład Śląska w rozwój polskiej kultury umysłowej", był częścią obchodów dziesięciolecia raciborskiej uczelni.
Profesor Kadłubiec, językoznawca, folklorysta i semiotyk, jest postacią wybitną i nieszablonową. Jego przekonanie o tym, że kultura najlepiej rozwija się na pograniczu wynika bez wątpienia z refleksji nad własną tożsamością oraz obserwacji zjawisk kultury otaczających go od najmłodszych lat. Jako Polakowi z Zaolzia dane jest mu żyć na styku dwóch kultur. Gdy po II wojnie światowej Śląsk Cieszyński znalazł się w granicach Czechosłowacji, uczęszczał do funkcjonujących tam polskich szkół. Po skończeniu polskiego liceum w Cieszynie, udał się do Pragi, gdzie na Uniwersytecie Karola zdobył tytuł magistra filologii słowiańskiej. W roku 1964 rozpoczął trwającą do dziś współpracę z ośrodkiem akademickim w Ostrawie, najpierw z Wyższą Szkołą Pedagogiczną, a obecnie z Uniwersytetem Ostrawskim. W międzyczasie wykładał także na praskim Uniwersytecie Karola. W 1994 uzyskał tytuł profesora, a w 1996 stanął na czele Zakładu Folklorystyki Ogólnej i Stosowanej w Cieszynie, będącego filią Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Obecnie jest także pracownikiem Katedry Pedagogiki, Psychologii i Antropologii Wydziału Humanistyczno-Społecznego Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Wiele energii poświęca pracy na rzecz Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Republice Czeskiej, którego zarząd ma siedzibę w Czeskim Cieszynie.
Dorobek naukowy Profesora obejmuje kilkuset artykułów oraz autorstwo i redakcję wielu pozycji książkowych. Spod jego pióra wyszły między innymi Uwarunkowania cieszyńskiej kultury ludowej, Cieszyńsko-zaolziańska polszczyzna, Górniczy śmiech: komizm ludowy pogranicza czesko-polskiego, Skoro zapómniane: o radościach i smutkach starej Karwiny. W roku 2010, za wstęp i opracowanie Dzienników z lat 1935–1945 Jana Szczepańskiego, otrzymał, ku swojemu wielkiemu zdziwieniu, Nagrodę Historyczną Tygodnika “Polityka”. Celem niezwykle energicznego wykładu było ukazanie w jaki sposób, na przestrzeni dziejów, położenie Śląska na styku różnych kultur przekładało się na bogactwo umysłowe jego mieszkańców i w jaki sposób taki stan rzeczy mógł wpłynąć na wzbogacenie kultury umysłowej Polski. Profesor zwrócił uwagę, że Śląsk, jako cześć Księstwa Wielkomorawskiego był chrześcijański już przed chrztem Polski. W średniowieczu zawdzięczał swój rozwój położeniu na styku szlaków handlowych prowadzących z zachodu na wschód oraz z południa na północ Europy. Na ówczesnych europejskich uniwersytetach, np. w Bolonii czy Pradze, największy odsetek studentów z obszaru Polski stanowili Ślązacy. Również tu, w Legnicy, jeszcze przed powołaniem Studium Generale w Krakowie, próbowano (niestety bezskutecznie) założyć uniwersytet. Profesor Kadłubiec wspomniał także o żyjących w XII i XIII wieku śląskich dominikanach: patronie Śląska, św. Jacku oraz bł. Czesławie, patronie Wrocławia, których nazywano w Karkowie Ex Silesia Lux, czyli Światło ze Śląska, co jest kolejnym dowodem na wyjątkową pozycję tego regionu na mapie ówczesnej Polski i Europy.
W poźniejszych epokach imię Śląska rozsławiali nie tylko uczeni, pisarze czy duchowni pochodzenia polskiego, ale także Niemcy. Wśród laureatów Nagrody Nobla było aż jedenaście osób urodzonych na Śląsku, w tym, pochodzący z pobliskich Żor, fizyk Otto Stern. Profesor Kadłubiec podkreślił rolę gwary śląskiej jako największej skarbnicy archaizmów języka polskiego, świadczących o bardzo wczesnych związkach Śląska z Polską. Warto być może dodać, iż naukowe związki Profesora Daniela Kadłubca z Raciborzem nie zaczęły się wraz z wykładem w PWSZ. Interesuje się on folklorem naszej ziemi, a w roku 2009 wygłosił wykład na zaproszenie Miejskiej Biblioteki Publiczej w Raciborzu w ramach projektu “Razem czy osobno? Przenikanie kultur polsko-czeskich na kresach południowych”. Pomagał także w pracy naukowej osób tu zamieszkujących i działających. Był recenzentem pracy doktorskiej “Folklor obrzędowy pogranicza śląsko-morawskiego” autorstwa pani dr Kornelii Lach oraz promotorem pracy doktorskiej “Pop Goes The World. The Linguistic Picture of Popular Culture in Andy Warhol’s Written Works” autora niniejszych słów.
dr Andrzej Widota
Artykuł zaczerpnięto z Eunomii nr 4 (53) / kwiecień 2012
Czytaj również:
– inne artykuły zaczerpnięte z Eunomii
– inne artykuły związane z PWSZ
Rynek pracy, edukacja, depopulacja
