Jednym z kluczowych kierunków procesu resocjalizacji jest integracja ze środowiskiem otwartym. Popularną formę oddziaływań w tym zakresie stanowią dyskoteki organizowane przez studentów pedagogiki resocjalizacyjnej PWSZ.
Tradycje stosowania dyskotek, jako jednej z form oddziaływań wychowawczych w raciborskim Zakładzie Poprawczym, sięgają lat 70. W przeszłości, w poprzednim budynku w centrum Raciborza – przy ul. Wojska Polskiego 24, na zakładowe dyskoteki zapraszane były dziewczęta z internatów żeńskich i poprawnie funkcjonujących raciborskich środowisk rodzinnych. Rodzice dziewcząt nie musieli się obawiać zjawisk dewiacyjnych, które często towarzyszą dyskotekom. Dyskoteki w zakładzie poprawczym, organizowane przez studentów i tamtejszych pracowników zdecydowanie odbiegają od przeciętnych tego typu imprez w środowisku otwartym. Niewątpliwym atutem wychowawczym jest brak możliwości odurzania się, picia alkoholu, agresywnych porachunków indywidualnych czy grupowych, przygodnego seksu nastolatków. Imprezy nasycone są integrującymi społecznie grami, zabawami, konkursami, wieloma elementami nawiązującymi do choreoterapii. Inny istotny element różniący zakładowe dyskoteki to (paradoksalnie!) wysoka kultura towarzysząca tym imprezom. Wychowankowie, nie zatracając młodzieńczej spontaniczności, kreują się na dżentelmenów rozwijając i utrwalając w sobie te nawyki. Imprezy dyskotekowe są poprzedzane wieloma zabiegami organizacyjnymi ze strony wychowanków. Przed imprezą przygotowują sprzęt i repertuar muzyczny, piorą i czyszczą odzież, zaopatrują się w odpowiednie męskie kosmetyki, dokonują gruntownej toalety osobistej. Dyskoteki zmniejszają izolacjonizm młodych ludzi – jedno z istotnych zaleceń teorii i praktyki resocjalizacyjnej.
W świetle badań przeprowadzonych wśród wychowanków placówki1 dyskoteki, organizowane na jej terenie, w rankingu najchętniej wybieranych rodzajów zajęć, plasują się na trzecim miejscu – na równi z wieczorami filmowymi. Ustępują miejsca tylko grze w piłkę nożną i ćwiczeniom na siłowni. Badani postulują również częstsze wypełnienie czasu wolnego właśnie dyskoteką. Jednak zgodnie z zaleceniami psychologii emocji wychowawcy i studenci odpowiednio dozują dyskotekowe zajęcia, aby zapobiec przesyceniu w odbiorze wychowanków tej formy kulturotechniki. Z tego względu dyskoteki odbywają się nie częściej niż jeden raz na dwa miesiące. Zgodnie z ogólną teleologią oddziaływań resocjalizacyjnych, lansowaną przez dra Adama Szecówkę2, zajęcia z wykorzystaniem dyskoteki mogą przyczynić się do eliminowania zachowań dewiacyjnych wychowanków w poszczególnych sferach zaburzonej osobowości i postaw.
W sferze poznawczo-intelektualnej wychowankowie uzupełniają braki w rozwoju kulturalnym i poznawczym, eliminują wulgaryzmy oraz słownictwo podkulturowe z mowy, oraz rozwijają wyrozumiałość i szacunek dla indywidualności innych osób. W zakresie sfery behawioralnej uczestnicy dyskoteki redukują zachowania agresywne poprzez rozładowanie napięć w sposób społecznie akceptowany, rozwijają umiejętność nawiązywania kontaktów społecznych, oraz dostrzegają wartości płynące z zawierania kontaktów z drugim człowiekiem o odmiennych, akceptowanych społecznie, walorach osobowych. Konkursy, gry i zabawy integracyjne organizowane przez studentów w trakcie imprez dyskotekowych wzmacniają więzi w grupie oraz redukują poczucie izolacji i odrzucenia. Odnajdujemy również realizację celów z zakresu sfery wolicjonalno-normatywnej poprzez likwidowanie zachowań opornych i konfrontacyjnych w stosunku do otoczenia, przestrzeganie norm społecznych oraz aktywizację zachowań prospołecznych.
Spotkania dyskotekowe nie pozostają obojętne na sferę emocjonalną wychowanków zakładu poprawczego. Wielu z nich ma możliwość przełamania źródeł lęku i blokad w kontaktach z otoczeniem, zwiększenia poziomu otwartości i uczenia się odreagowania negatywnych emocji bez naruszania zasad współżycia społecznego. Dyskoteki zmniejszają izolacjonizm młodych ludzi – jedno z istotnych zaleceń teorii i praktyki resocjalizacyjnej. Cele zabiegów resocjalizacyjnych podjętych podczas dyskotek są zgodne z teorią klasyków polskiej resocjalizacji. Studenci podejmują działania zmierzające do wskazania chłopcom właściwego postępowania społecznego, kształtującego optymalne zachowania i funkcjonowanie w społeczeństwie. Wśród działań sprzyjających udoskonaleniu walorów resocjalizacyjnych dyskotek istotną rolę odgrywa współpraca pracowników zakładu z uczelnianymi wolontariuszami, zmierzająca do spójnego osiągania celów resocjalizacyjnych.
Nowa lokalizacja zakładu, na peryferiach miasta, z natury prowadzi do większego izolacjonizmu, gdyż trudno obecnie prowadzić tak aktywne uczestnictwo wychowanków w życiu kulturalnym otwartego środowiska społecznego, jak to miało miejsce w poprzednim zakładzie usytuowanym w centrum miasta przy ul. Wojska Polskiego. Z przeprowadzonych badań wynika, że podczas dyskotek wychowankowie w najwyższym stopniu zaspokajają swoją potrzebę kontaktu z osobami z zewnątrz. Żywe zainteresowanie wychowanków dyskotekami na terenie placówki oraz korzyści płynące z tańca jako elementu choreoterapii, przemawiają za podtrzymaniem i wzbogacaniem tej tradycji. To jedna z ważnych dróg do wspierania działań resocjalizujących oraz eliminowania alienacji społecznej podopiecznych Zakładu Poprawczego.
Licznie uczestniczący w dyskotekach studenci wszystkich trzech roczników studiów z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej mają możliwość głębszego poznania wychowanków, kompleksowej analizy funkcjonowania placówki, zdobywania doświadczeń na obszarze oddziaływań resocjalizujących, konfrontowania uzyskanej wiedzy teoretycznej z praktyką. Następna dyskoteka (karnawałowa), zgodnie z ustaleniami z Dyrekcją Zakładu Poprawczego, odbędzie się 22 stycznia 2014 roku. Po uzgodnieniu z dr. Adamem Szecówką w dyskotekach na terenie Zakładu mogą uczestniczyć również studenci spoza pedagogiki resocjalizacyjnej. Zapraszamy!
1 Anna Orzechowska (2013) Resocjalizacyjne walory dyskotek w zakładzie poprawczym. Praca dyplomowa złożona w Instytucie Studiów Edukacyjnych PWSZ w Raciborzu. Promotor: dr Adam Szecówka
2 A. Szecówka (2007) Teleologia resocjalizacyjna. W: T. Pilch (red.) Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Warszawa: Wyd. Akademickie „Żak”.
Justyna Semanyszyn, Anna Orzechowska
Artykuł zaczerpnięto z Eunomii nr 1 (68) / styczeń 2014
Rynek pracy, edukacja, depopulacja
