Podczas konferencji pod nazwą „Popularyzacja szkolnictwa zawodowego w regionie” głos zabrali przedstawiciele powiatów raciborskiego, wodzisławskiego i kędzierzyńsko-kozielskiego.
Kierunki zmian w polityce regionalnej, strategia Śląskie.2030
Na konkurencyjność regionu w sposób szczególny wpływają regionalne uwarunkowania rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego, wśród których jednym z najbardziej podstawowych jest problem depopulacji, z którym zmaga się Subregion Zachodni Województwa Śląskiego. Kapitał ludzki i społeczny są szczególnie ważne z punktu widzenia obecnego i przyszłego rynku pracy. Zaś kształtowanie relacji nauka-biznes jest kluczowe dla rozwoju innowacyjności i gospodarki jako takiej. Jakość tej relacji jest oczywiście uwarunkowana systemowo (system oświaty, ustawy, rozporządzenia), jednak sygnały od wielu lat płynące z środowisk gospodarczych, wskazują, że
współpraca pomiędzy światem nauki, gospodarki a samorządem wciąż nie zachodzi w sposób zadowalający.
Jednym z problemów występujących zarówno w skali kraju, jak i regionów jest niedopasowanie systemów edukacji i kształcenia do potrzeb rynku pracy. Obecnie szkoły nie przekazują kompetencji oczekiwanych przez przedsiębiorców. Konieczne jest wypracowanie modelu współpracy szkolnictwa z gospodarką w oparciu o wielopłaszczyznowe formy zdobywania praktyk zawodowych w przedsiębiorstwach. Niezbędny jest również aktywny udział przedsiębiorców w przygotowywaniu programów nauczania… – Tyle streszczenia z lektury Polityki Regionalnej 2030 oraz Strategii Śląskie.2030.
Czas na zmiany… rozporządzeń
Najważniejszym ruchem rządu w zakresie zmian systemowych było wprowadzenie w życie dwóch rozporządzeń MEN; w sprawie doradztwa zawodowego (12.02.2019) oraz w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego (16.05.2019).
Opracowane Programy doradztwa zawodowego są fundamentalnym punktem wyjścia do tworzenia szkolnych oraz pozaszkolnych działań na rzecz rozwoju zawodowego ucznia, jego kompetencji oraz przedsiębiorczości. Rozporządzenie o doradztwie zawodowym, rozróżnia programy odrębnie dla przedszkoli i szkół podstawowych, klas VII i VIII szkół podstawowych, dla szkół branżowych I stopnia, dla szkół ogólnokształcących, dla szkół techników, dla szkół branżowych II stopnia, szkół policealnych i szkól dla dorosłych. Szkoła zobowiązana jest tworzyć Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego.
Drugie z rozporządzeń określa podstawy programowe dla 215 zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego, przyporządkowanych do 32 branż, jak również dodatkowe umiejętności zawodowe w zakresie wybranych zawodów. Nowa podstawa programowa różni się od dotychczasowej przede wszystkim strukturą i zakresem treści. Nowy dokument uwzględnia kryteria weryfikacji efektów kształcenia, czyli opisane są w nim wymagania, które potwierdzą osiągnięcie efektów kształcenia w danym zawodzie. Od 2017 roku trwały prace wraz z pracodawcami nad nowymi podstawami programowymi, uwzględniającymi zapotrzebowanie na rynku pracy, wynikiem czego wprowadzono m.in. nowe zawody.
Łatwo nie jest
Zanim uczeń znajdzie się w szkole ponadpodstawowej, gdzie będzie głównie realizował swoją ścieżkę zawodową, musi podjąć właściwą decyzję wyboru szkoły, co nie zawsze jest łatwym zadaniem. Rzadko bowiem zdarza się tak, że młody człowiek wie, kim chce zostać w przyszłości, oraz jak osiągnąć życiowe cele.
Aby przesunąć w czasie podjęcie decyzji wybiera nieraz liceum ogólnokształcące z rozszerzeniami tych przedmiotów, które lubi albo których nauka przychodzi mu z łatwością. Bo chociaż obecne przepisy nakazują wprowadzić treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego w szkołach podstawowych (właściwie przez wszystkie etapy nauki), kilka dobrych lat upłynie aby w istotny sposób doradcy wspierali decyzję ucznia (oraz rodzica) w zakresie przemyślanego i właściwego wyboru szkoły.
Wsparciem dla decyzji są oczywiście takie działania doradców, które oparte są na wiedzy o rynku pracy oraz z wykorzystaniem narzędzi do diagnozy predyspozycji, zainteresowań zawodowych i uzdolnień uczniów.
Poradników o tematyce związanej z doradztwem zawodowym jest bardzo dużo. Warto jednak zdać sobie sprawę, że każdy z nauczycieli, jeśli potrafi zafascynować ucznia przedmiotem, którego uczy, jest doradcą zawodowym. Sir Ken Robinson pisarz, mówca, doradca, uznany na całym świecie lider w dziedzinie kreatywności, innowacyjności i zasobów ludzkich o nauczycielach mawiał:
„Życie dobrego ogrodnika czy rolnika zależy od roślin, które rosną pod jego opieką. Inaczej zbankrutuje. Każdy ogrodnik czy rolnik wie, że nie można zmusić roślin by rosły. Nie można. Nie można wziąć korzeni, przykleić płatków i wetknąć w to liści. Roślina rośnie sama. My mamy zapewnić odpowiednie warunki do wzrostu. Dobrzy rolnicy wiedzą, czego potrzeba roślinom, a źli nie. Podobnie nauczyciele. Przez złe nauczanie cały potencjał uczniów marnieje w oczach. Dobry nauczyciel potrafi sprawić, by w pełni zakwitnął. I to jest wielki dar nauczyciela: zdać sobie sprawę, że rozwój jest możliwy w każdym momencie życia.”
Dobre praktyki – wymiana doświadczeń na konferencji
O roli edukacji zawodowej oraz niezbędnej promocji kształcenia branżowego podczas otwarcia konferencji (Zamek Racibórz, 17.11.2022) w Raciborzu mówili kolejno współgospodarze konferencji; Grzegorz Swoboda – starosta raciborski, Leszek Bizoń – starosta wodzisławski i Paweł Masełko – starosta kędzierzyńsko – kozielski. Obecni na konferencji Marek Kurpis – wicestarosta raciborski, Józef Gisman – wicestarosta kędzierzyńsko – kozielski, Kornelia Newy – członka zarządu Powiatu Wodzisławskiego, Katarzyna Zollner-Solowska -Naczelnika Wydziału Oświaty Powiatu Wodzisławskiego kolejno przedstawili placówki edukacyjne działające w obrębie powiatów.
Ciekawy wykład przedstawiła Katarzyna Paprotny z Centrum Kształcenia Zawodowego w Kędzierzynie-Koźlu. Prezentując Centrum podkreśliła, że ma ono charakter specjalistycznego ośrodka szkoleniowego. W Centrum stworzona została nowoczesna baza kształcenia praktycznego dla uczniów szkół zawodowych i dorosłych aby mogli zdobywać wysokie kwalifikacje zawodowe wynikające z szybkich przemian technologicznych i kwalifikacjach pracowników. Angelika Krzywodajć oraz Grażyna Ostrowska z Powiatowego Urzędu Pracy z Wodzisławia dzieliły się doświadczeniami doradcy zawodowego. Na przykładach wskazywano, że czasem trzeba odkryć jakie możliwości ma osoba poszukująca pracy na wzór odkrywania zawartości przesyłki, którą właśnie dostarczył kurier – argumentowała obrazowo Angelika Krzywodajć.
Maria Lach – dyrektor Zespołu Szkół Ekonomicznych w Wodzisławiu Śląskim zaskoczyła obecnych powszechnym otoczeniem wszystkich klas umowa patronacką. Autorskie umowy z przedsiębiorcami pozwalają dopasować rodzaj zajęć i treści kształcenia praktycznego, zarówno w szkolnych pracowniach, na terenie zakładów pracy współpracujących firm oraz w instytucjach otoczenia biznesu.
Interesujące informacje o monitorowaniu losów absolwentów szkół powiatu raciborskiego pokazał raciborski wicestarosta Marek Kurpis. Przestawiając zestawienia, które udało się wypracować od 2015 roku. Z wypowiedzi wynikało, że wspomniane badanie odbywa się głównie poprzez osobiste kontakty, natomiast być może wkrótce uda się wdrożyć systemowe rozwiązanie, które będzie dostępne w całym kraju dzięki Instytutowi Badań Edukacyjnych. W tym miejscu warto dodać, że posiadanie takich danych może pomoc w budowaniu rozwiązań łagodzących zjawisko depopulacji.
Na zakończenie Arkadiusz Gruchot, szef lokalnego wydawnictwa przedstawił kilka projektów promocji firm i szkół, jakie prowadzi we współpracy ze Starostwem Powiatowym w Raciborzu.
Ireneusz Burek
Rynek pracy, edukacja, depopulacja
