Najważniejsze utwory napisał na przełomie lat 20. i 30., zostając jedynym znaczącym śląskim polskojęzycznym prozaikiem okresu międzywojennego.
60 lat temu zmarł Gustaw Morcinek – polski pisarz związany ze Śląskiem, nauczyciel, działacz publicystyczny i poseł na Sejm PRL I kadencji. Jest uważany za najważniejszego reprezentanta tematyki górniczej w literaturze polskiej i najwybitniejszego polskojęzycznego śląskiego pisarza okresu międzywojennego.
Gustaw Morcinek urodził się 25 sierpnia 1891 r. w Karwinie na Śląsku Cieszyńskim jak Augustyn. Po ukończeniu szkoły ludowej w Karwinie rozpoczął pracę w kopalni. Gdy miał 19 lat, górnicy zebrali pieniądze na jego edukację, dzięki czemu mógł uczęszczać do Polskiego Seminarium Nauczycielskiego w Białej. W czasie I wojny światowej został powołany do służby wojskowej w austro-węgierskim garnizonie w Cieszynie. W latach 1919-1935 pracował jako nauczyciel w Skoczowie.
Jak pisarz debiutował w 1920 r. artykułem Wspomnienia z przewrotu w listopadzie 1918 r. zamieszczonym w „Dzienniku Cieszyńskim”. Publikował tam swoje artykuły, a także angażował się w redakcji „Zarania Śląskiego”. Najważniejsze swoje utwory napisał na przełomie lat 20. i 30., zostając jedynym znaczącym śląskim polskojęzycznym prozaikiem okresu międzywojennego. Wtedy to powstały takie dzieła jak zbiór noweli „Serce za tamą” czy powieści „Wyrąbany chodnik”, „Narodziny serca” i „Łysek z pokładu Idy”. O swojej twórczości powiedział: „Chciałem pisać dla całej Polski o Śląsku. Chodziło mi o to, by Śląsk przybliżyć do Polski, a Polskę do Śląska”.
Gustaw Morcinek lata 1936–1939 spędził za granicą. Wrócił do Polski krótko przed wybuchem II wojny światowej. 6 października został aresztowany przez Gestapo i więziony, a następnie w latach 1939–1945 osadzony w niemieckich obozach koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau. Powodem była przedwojenna działalność antyniemiecka. Podczas pobytu w obozach proponowano mu, aby złożył wniosek o wpisanie na niemiecką listę narodowościową w zamian za uwolnienie, jednak odmówił.
W listopadzie 1946 r. osiedlił się w Katowicach. W jego twórczości pojawiły się powieści dla dzieci i młodzieży, powieści historyczne oraz baśnie. Za swoją twórczość otrzymał wiele odznaczeń i nagród literackich, a jego książki przetłumaczono na języki obce i wydano za granicą. Politycznie związał się ze Stronnictwem Demokratycznym, a z okręgu bielskiego sprawował mandat poselski do Sejmu PRL I kadencji. W 1953 r. pod naciskiem władz złożył wniosek, aby aprobować dekret Rady Państwa o przemianowaniu Katowic na Stalinogród. Po tym wystąpieniu otrzymywał listy z pogróżkami i obelgami, zwracano jego książki i spotkał się z towarzyskim ostracyzmem.
Gustaw Morcinek zmarł 20 grudnia 1963 r. w Krakowie. Został pochowany 23 grudnia na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie. W jego pogrzebie uczestniczyły tysiące osób.
oprac. /kp/
Środowisko, jakość życia, ekologia
.jpg "Remont")
.jpg "Remont zabytkowego spichlerza chłopskiego w Raciborzu zakończony")
