Kutrowska Lidia , Grażyna Smerekaścieżka międzyprzedmiotowa „edukacja europejska” jest często realizowana podczas nauczania chemii. Wiąże się to z postaciami chemików o wielkiej, nie tylko europejskiej, sławie. Jedną z takich wybitnych postaci jest nasza rodaczka, dwukrotna laureatka nagrody Nobla, Maria Skłodowska-Curie.
Gimnazjum nr 5 już od początku istnienia, uczestniczy w europejskim programie „Socrates-Comenius”. Wymusza to szczególne starania o właściwą realizację treści „edukacji europejskiej”. Niedawno, podczas obchodów „Dni Comeniusa” prowadzone były lekcje różnych przedmiotów kładące nacisk na związki Polski z Europą. Odbyły się też lekcje otwarte z chemii. Jedną z nich była przeprowadzona w klasach drugich lekcja, której scenariusz przedstawiamy poniżej.
Zaproponowany scenariusz lekcji może być wykorzystany w wielu innych sytuacjach np.:
– jako konkurs dla chętnych, zainteresowanych chemią uczniów
– forma zajęć kółka chemicznego
– realizacja treści edukacji europejskiej w ramach aktualnie wprowadzanego do gimnazjów raciborskich programu przygotowania młodzieży do aktywnego uczestnictwa w procesie integracji europejskiej.
Wydaje nam się, że ciekawa forma, angażująca do pracy wszystkich uczniów, zachęci Państwa do skorzystania z poniższych materiałów. Do przeprowadzenia turnieju, na tydzień przed planowaną lekcją, można wyznaczyć uczniów-asystentów, którzy pomogą w przeprowadzeniu zajęć; mogą oni przedstawić ułożoną samodzielnie przez siebie listę pytań lub mogą wykorzystać przedstawioną niżej propozycję.
Prezentowany scenariusz lekcji, oprócz „ścieżki europejskiej”, uwzględnia też treści ścieżki prozdrowotnej oraz obrony cywilnej.
Materiały dla uczniów: kopie ksero z materiałami dot. omawianego zagadnienia (patrz materiały pomocnicze),
internetowe strony www., np.:
a) republika.pl/wierzchucin/curieb) republika.pl/robeluch/patronc) mazowsze.uw.gov.pl/konkurs/szkoly/otwock/polska/patrond) forumakad.pl/archiwum/98/2/artykuły/27-pomnikioraz n/w
pozycje książkowe:
1) Ewa Curie „Maria Curie”
2) J. Hurwic „Maria Skłodowska-Curie a promieniotwórczość”
3) O. Wołczek „Maria Skłodowska-Curie”
4) A. i Z. Gawryś „Poczet wielkich fizyków – atomistów”
Literatura dla nauczyciela: j/w oraz
1) E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska „Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie” Zakład Wydawniczy SFS, Kielce
2) K. Łopata, A. Warchoł „Chemia w gimnazjum” książka dla nauczyciela wyd. WSiP Warszawa ____________________________________________________________________
Temat lekcji: Maria Skłodowska-Curie – naukowiec, Polak, Europejczyk (temat może ulec zmianie)
Cel główny: Zapoznanie z sylwetką Marii Skłodowskiej-Curie z uwzględnieniem jej związków z Europą.
Cele szczegółowe: Uczeń wie:- kim była Maria Skłodowska-Curie- jakich odkryć dokonała- co łączy ją z Europą- jakie są skutki promieniowania i jak się przed nimi ustrzec
Uczeń umie:
– wykorzystywać dostępne materiały źródłowe w celu uzyskiwania informacji
– selekcjonować informacje
– określić niebezpieczeństwa związane z obecnością substancji radioaktywnych
– rozpoznawać symbol ostrzeżenia: materiał radioaktywny
– scharakteryzować pierwiastek w oparciu o układ okresowy
Metody: aktywne
– czytanie według „5 kroków”, wzajemne odpytywanie się
Forma pracy: grupowa, indywidualna, turniej
środki dydaktyczne: materiały źródłowe (zestawy dla pięciu grup 5-6 osobowych), układ okresowy pierwiastków chemicznych, portret Marii Skłodowskiej-Curie, zestaw plansz do pracy metodą „czytanie wg 5 kroków”, kartki papieru do zapisywania pytań przez uczniów, plansza z tematem lekcji, magnesy tablicowe, plansze z międzynarodowymi symbolami ostrzeżeń, koperty z rozsypanką wyrazową, zestawy pytań testowych (test trzykrotnego wyboru)
Przebieg lekcji:
1. Czynności wstępne: powitanie uczniów, sprawdzenie obecności
2. Wprowadzenie, nawiązanie do trwających Dni Comeniusa, nakreślenie postaci Marii Skłodowskiej-Curie – Polki i Europejki. Zapis tematu lekcji (plansza na tablicy).
3. Przedstawienie pracy, jaką uczniowie mają do wykonania, zwrócenie uwagi na możliwość pracy w grupach (wybór grupowego i sekretarza) oraz korzystanie z dostępnych książek. Przypomnienie metody czytania wg „5 kroków” z jednoczesnym umocowaniem plansz przedstawiających kolejne kroki na tablicy. Zwrócenie uwagi, że każdy zapamiętuje tyle ile chce lub tyle, ile potrafi zapamiętać.
4. Rozdzielenie materiałów – pomoc asystentów
5. Praca uczniów:
A). zapoznanie się z materiałami źródłowymi i dostępnymi pozycjami książkowymi
B). powtarzanie zapamiętanych treści poprzez „wzajemne odpytywanie się” w grupach
6. Turniej przeprowadzony przez uczniów-asystentów – Każda grupa otrzymuje jedną wersję testu, prowadzący czyta głośno pytania i po ok.10 min. zabiera prace. Po sprawdzeniu podaje punktację na tablicy – Prowadzący rozdają koperty; uczniowie z rozsypanki wyrazowej układają poprawne zdanie naklejając odpowiednie fragmenty na kartki i oddają prowadzącemu (ok. 5 min.); następuje ocena poprawności wykonania zadania oraz przyznanie punktów – Na polecenie prowadzących, uczniowie na dużych arkuszach papieru, rysują znak ostrzegający przed promieniowaniem, potem wypisują zagrożenia oraz korzyści, jakie niesie ze sobą stosowanie promieniotwórczych substancji (tworzą mapę mentalną). Wykonane prace przyczepiają do tablicy (wymagany komentarz nauczyciela i ocena prac). – Ostatnim zadaniem jest scharakteryzowanie jednym zdaniem postaci Marii Skłodowskiej-Curie. Najbardziej trafna wypowiedź stanowić może propozycję tematu lekcji.
Zadanie pracy domowej: (rozdanie kartek z poleceniami)
1. Dowiedz się, gdzie w najbliższej okolicy znajduje się pomnik Marii Skłodowskiej-Curie oraz: – wykonaj rysunek lub zrób zdjęcie pomnika (wymiar > A-6) – spróbuj przeprowadzić wywiad na temat historii tego pomnika. lub
2. Która ze szkół w Twojej miejscowości nosi imię Marii Skłodowskiej-Curie? Spróbuj nawiązać kontakt z tą szkołą i przeprowadzić wywiad na temat patronki szkoły.
3. W zależności od możliwości zadanie może mieć zupełnie inny charakter
Termin wykonania: 2 tygodnie
Materiały pomocnicze:
Pytania do testu:
1) Dzieciństwo Marii Skłodowskiej upłynęło:
a) w Paryżu
b) w Warszawie
c) w Berlinie
2) Dlaczego Maria Skłodowska rozpoczęła studia w Paryżu, a nie w Warszawie?
a) z nakazu ojca
b) miała rodzinę w Paryżu
c) na terenie zaboru rosyjskiego kobiety nie mogły studiować
3) Maria i Piotr Curie odkryli promieniotwórcze pierwiastki polon i rad w roku:
a) w 1890
b) w 1898
c) w 1900
4) Pierwiastek polon zyskał swą nazwę na cześć:
a) miejscowości, w której został odkryty
b) ojczyzny uczonej
c) dyrektora kopalni rudy uranu
5) Polon i rad należą do:
a) metali
b) półmetali
c) niemetali
6) Która odpowiedź prawidłowo charakteryzuje rad (korzystaj z układu okresowego):
| Nr grupy | Nr okresu | Liczba atomowa | Wartościowość | |
A | 1 | 5 | 86 | IV |
| B | 2 | 6 | 87 | III |
| C | 2 | 7 | 88 | II |
7) Po śmierci męża Maria Skłodowska-Curie objęła katedrę uczelni
a) w Oxfordzie
b) w Sorbonie
c) w Uniwersytecie Wileńskim
8) Maria Skłodowska-Curie była dwukrotnie laureatką nagrody Nobla. Nagrody te otrzymała w latach:
a) 1902 i 1913
b) 1903 i 1911
c) 1903 i 1913
9) W czasie I wojny światowej Maria Skłodowska-Curie:
a) zajmowała się lecznictwem radiologicznym
b) wstąpiła w szeregi armii francuskiej
c) pisała pracę doktorską
10) „Tam spędziłam najlepsze i najszczęśliwsze lata naszego życia” – mówi uczona. Wspomnienie to dotyczy:
a) mieszkania w Paryżu
b) starej, opuszczonej szopy
c) laboratorium na uczelni
11) Maria otrzymała od amerykańskich przyjaciół nauki:
a) 50 000 dolarów
b) 5 000 dolarów
c) 1 gram radu
12) W 1932 roku Maria Skłodowska-Curie podarowała Instytutowi Radowemu w Warszawie:
a) wyposażenie pracowni fizyko-chemicznej
b) 1 kg polonu
c) 1 gram radu
13) Maria Skłodowska-Curie zmarła w 1934 roku. Przyczyną śmierci była:
a) gruźlica
b) anemia złośliwa
c) choroba wieńcowa
Rozsypanka wyrazowa:
a) Nagroda Nobla / dla Marii i Piotra Curie / za odkrycie promieniotwórczości naturalnej / w 1903 roku / w dziedzinie fizyki
b) Nagroda Nobla / dla Marii Skłodowskiej-Curie / za opisanie radu / w 1911 roku / w dziedzinie chemii
Plansze do pracy metodą „czytanie wg 5 kroków”:
| KROK 1: Pobieżnie przeglądamy tekst |
KROK 2: Układamy pytania do tekstu(można je zapisać) |
| KROK 3: Dokładnie czytamy tekst |
KROK 4: Streszczamy fragmentami(praca w grupach) |
KROK 5: Powtarzamy zapamiętane treści („wzajemne odpytywanie się”) |
