Pszenica orkisz (Triticum spelta) jako zboże chlebowe była uprawiana już w dawnych czasach. Na Bliskim Wschodzie uprawiali ją Izraelici, a w Europie Germanie i Rzymianie.
Znali ją i cenili jako wysokowartościowe zboże, pokarm dający zdrowie, siłę i sprawność fizyczną. Obecnie orkisz spotyka się jedynie w uprawach reliktowych. Pomimo, że o tym zbożu prawie zapomniano to w 2002 roku w Polsce rozpoczęto realizację projektu dotyczącego przywracania uprawy starych zbóż nad dolną Wisłą oraz stworzenia Muzeum Młynarstwa.
Zalety orkiszu docenili niemieccy lekarze, według których systematyczne spożywanie produktów orkiszowych regeneruje cały organizm przywracając jednocześnie zdrowie, daje na długo poczucie sytości i dobre samopoczucie. Orkisz dodaje sił, korzystnie działa m.in. w stanach zmęczenia i zmniejszenia wydolności organizmu, nawracających zakażeniach, alergiach, zaburzeniach przemiany wapnia, dusznicy bolesnej, dolegliwościach ze strony serca i ogólnie układu krążenia, chorobach wątroby, chorobach nerek. Poprawia trawienie i funkcjonowaniu układu nerwowego.
Dieta orkiszowa jest korzystna we wszystkich schorzeniach układu pokarmowego, leczy gorączkę, grypę, krwotok, inne przewlekłe i ostre choroby. Kasza orkiszowa zapobiega kamicy żółciowej, zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę oraz zwiększa tempo przemiany materii. Z kolei mąka orkiszowa spowalnia przemianę materii. Zupa z użyciem orkiszu jest wskazana dla osób mających biegunkę i po niedawno przebytych operacjach. Kawa poprawia trawienie, działa lekko przeczyszczająco. Orkisz rozgrzewa ciało poprawiając krążenie krwi, przez co usuwa uczucie zimna w rękach i nogach, wzmacnia narządy zmysłów, spowalnia procesy starzenia.
Badania kliniczne przeprowadzone w latach 90. ubiegłego wieku w Niemczech wykazały, że spożywany trzy razy dziennie orkisz z upraw ekologicznych w połączeniu z określonym sposobem odżywiania leczy m.in. alergie, cukrzycę, otyłość, stwardnienie rozsiane, AIDS, chorobę Alzhaimera, chorobę Parkinsona, anginę, reumatyzm, raka, zatrucie lekami. Jest doskonały dla osób osłabionych, wyczerpanych, niedożywionych. Produkty orkiszowe stosowane w celach leczniczych nie powinny zawierać w swoim składzie domieszek innych zbóż, ziaren lub warzyw.
Przy sporządzaniu posiłków, do których użyto produktów z orkiszu należy unikać naczyń aluminiowych, z tworzyw sztucznych i z uszkodzoną emalią. Nie należy również korzystać z kuchenki elektrycznej czy mikrofalowej ze względu na emitowane przez nie szkodliwe promieniowanie. Orkisz spożywa się w postaci ziarna, kaszy, mąki, pieczywa, makaronu, płatków, otrąb, kawy, syropu. Można przyrządzać kluski, naleśniki, pizzę, masło, pasty, zasmażki, sosy, sałatki, słodycze, mleko, dietetyczne zupy.
W krajach zachodnich zmielone łupiny orkiszu traktuje się również jako lek, a przede wszystkim źródło błonnika. Kąpiele w esencji z łupin są środkiem pomagającym w leczeniu wielu dolegliwości skórnych. Warto też dodać, że orkisz nadaje się do uprawy ekologicznej, ponieważ naturalnie nie wymaga stosowania nawozów sztucznych. Jest zbożem ekstensywnym – w gospodarstwach ekologicznych wydajność ulega zwiększeniu dzięki stosowaniu naturalnego kompostu.
Przed laty w Polsce, jeszcze w okresie powojennym, orkisz uprawiano nawet w dosyć dużej ilości w miejscowościach podgórskich. Zniknął z naszych pól w latach 80. właśnie wtedy, kiedy zaczęto interesować się nim bardziej na zachodzie Europy.
Warto wspomnieć o plewach orkiszowych, które wykorzystywane są jako wypełnienie poduszek, kołder, materaców itp. Taka pościel poprawia krążenie, usuwa wzmożone napięcie mięśniowe, łagodzi bóle, zapobiega powstawaniu odleżyn i odparzeń, ułatwia zasypianie. Obecnie dostępne są w kraju poduszki orkiszowe.
/wgg/
Środowisko, jakość życia, ekologia
