We wtorek 17 czerwca odbyła się konferencja poświęcona rozpoczęciu prac remontowych raciborskiego zamku.Zamek w Raciborzu należy do najcenniejszych zabytków województwa śląskiego. Stoi na miejscu grodu plemienia Golężyców z IX w. W 1108 r. został zajęty przez wojska księcia polskiego Bolesława Krzywoustego i włączony w granice monarchii Piastów. Stał się siedzibą polskiego kasztelana.
W II pół. XII w. centrum władzy Mieszka, syna Władysława II Wygnańca, twórcy księstwa opolsko-raciborskiego, pana na Krakowie i dzielnicowego władcy Polski. W tym czasie działała tu książęca mennica. Począwszy od XIII w., już za rządów księcia Kazimierza, wał drewniane ziemny dawnego grodu zastępowano gotyckimi murami obronnymi. W 1241 r. zamek oparł się najazdowi Mongołów. Pod koniec XIII w. dziedziniec miał już murowaną zabudowę. Obok domu zamkowego stanęła gotycka kaplica p.w. św. Tomasza z Canterbury, przy której biskup wrocławski Tomasz II ufundował kolegiatę.
Pierwsza połowa XIV w. to okres świetności zamku. Potem, po śmierci ostatniego raciborskiego Piasta Leszka, jego znaczenie malało. Kolejni władcy księstwa z rodu Przemyślidów z rzadka tu rezydowali. Po śmierci w 1532 r. księcia Jana Dobrego opolskiego, ostatniego Piasta – pana na Raciborzu, w posiadanie zamku wszedł margrabia Jerzy Pobożny Hohenzollern, brat ostatniego wielkiego mistrza krzyżackiego w Prusach, Albrechta. Formalnie zamek był wówczas własnością króla Czech a jednocześnie cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Monarcha oddawał jednak swoje raciborskie dobra w zastaw bądź dzierżawę różnych możnym rodom. Panami na raciborskim zamku byli m.in. polscy Wazowie.
Najbardziej dla podupadającej budowli zasłużyli się Oppersdorffowie, którzy ją odnowili, a w 1683 r. gościli tu podążającego pod Wiedeń króla Jana III Sobieskiego.
Z początkiem XIX w. zamek stał się własnością książąt von Ratibor. W 1858 r. doszczętnie spłonął po czym został odbudowany. Wzniesiono wówczas również nowy browar parowy (poprzedni istniejący już przed 1532 r., wzmiankowany w urbarzu dóbr zamkowych w 1567 r.). Z II wojny światowej zamek wyszedł bez większego uszczerbku.
W czasach PRL-u nie był należycie utrzymywany, w efekcie czego znaczna część zabudowy popadła w ruinę. Obecnie w Starostwie Powiatowym trwają przygotowania do odbudowy, na które pozyskano pieniądze z Unii Europejskiej. Ma tu być Centrum Dziedzictwa Kulturowego Bramy Morawskiej.
Na zamku zachowała się XIII-wieczna kaplica św. Tomasza, zwana perłą górnośląskiego gotyku, XIV- wieczny dom zamkowy, słodowania z XIX w., średniowieczne partie murów obronnych (najlepiej widoczne od strony zachodniej), budynek bramny z XV w./XVI w. oraz czynny do dziś browar książęcy.
Legenda głosi, że z zamku prowadzi tajemne przejście pod Odrą do klasztoru sióstr dominikanek (dziś Muzeum przy ul. Gimnazjalnej), a pod dziedzińcem zakopano ogromny skarb.
17 czerwca rozpoczął się kolejny etap w historii raciborskiego Zamku. Dzięki funduszom pozyskanym z Unii Europejskiej oraz środkom budżetu powiatu rozpocznie się I etap prac remontowych.
Odbudowa i uruchomienie kompleksu zamkowego przewiduje remont i adaptację Budynku Bramnego na centrum organizacji imprez zamkowych, remont i adaptację Budynku Mieszkalnego na cele wystawiennicze i naukowe, m.in. pracownie artystyczne np. dla Instytutu Sztuki PWSZ, historyczne, przyrodnicze – Brama Morawska, rewaloryzację dziedzińca i adaptację na potrzeby spektakli i koncertów plenerowych wraz z wyposażeniem oraz wykonanie elewacji i roboty zabezpieczające.
Koncepcja architektów przewiduje kolejno:
w Budynku Bramnym:
– parter – centrum informacji turystycznej, kasa, sklep z pamiątkami
– I piętro – pomieszczenia biurowe dla pracowników obsługujących działalność kulturalną na Zamku;
na dziedzińcu:
– miejsce do organizowania imprez plenerowych, koncertów, spektakli, kina letniego, itp.
w Budynku Mieszkalnym (Dom Książęcy):
– piwnice – pomieszczenia dla gastronomii,
– parter – pomieszczenia wystawienniczo-ekspozycyjne, pod klatką schodową – sala projekcyjna,
– I piętro – sale warsztatowe, dydaktyczne dla społecznych instytucji kulturotwórczych,
– poddasze – m.in. centrum konferencyjne (duża sala do 170 osób);
w Budynku Słodowni:
– bardzo elastyczna możliwość przydzielenia funkcji użytecznych m.in.: kawiarenka jazzowa, sale ćwiczeń i warsztatów, pomieszczenia naukowe wraz z biblioteką naukową.
Wszystkie budynki będą dostosowane dla potrzeb osób niepełnosprawnych.
Nakłady inwestycyjne ogółem na realizację projektu oszacowano na kwotę 23,6 mln zł brutto. Przedsięwzięcie realizowane będzie od czerwca tego roku do końca 2010 roku.
/SaM/
Zobacz też Odbudowa raciborskiego zamku z wideorelacją.
