Święta Bożego Narodzenia to czas, gdy w różnych zakątkach świata wspominany jest moment przyjścia na świat Jezusa Chrystusa.
Do Polski zwyczaj świętowania narodzin Zbawiciela przyszedł wraz z przyjęciem chrztu w roku 966. W ciągu wieków, Świętom Bożego Narodzenia zawsze towarzyszyła wyjątkowa atmosfera, która charakteryzowała się kultywowaniem przyjętego z dawien dawna zwyczaju. Niemałą rolę w tych uroczystościach odgrywały symbole, jak choinka czy wigilijne potrawy. Niejedna tradycja przetrwała do dzisiaj. Oto niektóre z nich:
Choinka. Traktowana jako symbol stale odradzającego się życia. Jako drzewko bożonarodzeniowe pojawiło się dopiero w XVI w. będące personifikacją raju w misteriach o Adamie i Ewie. Choinkowa tradycja po raz pierwszy pojawiła się we francuskiej Alzacji. Drzewka, po przyniesieniu do domów, ozdabiano papierem oraz owocami (najczęściej były to jabłka). Do Polski, choinka trafiła na przełomie XVIII i XIX w. za sprawą niemieckich protestantów. Ubieraniem bożonarodzeniowego drzewka najczęściej zajmują się najmłodsi domownicy. Na szczycie choinki umieszcza się ozdobę w postaci betlejemskiej gwiazdy, gałązki zaś przyozdobione są szklanymi bombkami, które wyparły stosowane niegdyś jabłka. Dodatkowo, choinkę zdobią kolorowe łańcuchy, cukierki czy migające światełka.
Sianko wigilijne. Symbolizuje posłanie nowonarodzonego Jezusa, który przyszedł na świat w ubogiej stajence. Szykując wigilijną kolację, sianko umieszczamy na stole pod białym obrusem.
Opłatek. Nazwa wywodzi się z łacińskiego słowa "oblatum", co tłumaczy się jako "dar ofiarny". Wykonany jest wypieczonej mąki pszennej i wody, na którym uwidocznione są sceny mające związek z Bożym Narodzeniem. Łamanie się opłatkiem oznacza gest pojednania i wzajemnej życzliwości. Zwyczaj ten zapoczątkowany został wiele wieków temu na południu Europy. Dzielenie się opłatkiem rozpoczynał zawsze pan domu (w przypadku jego nieobecności, obowiązki przejmował najstarszy syn). Każdy z obecnych musiał ułamać kawałek opłatka u drugiej osoby, dając jednocześnie do ułamania swój.
Kolęda. Słowo to, pierwotnie pisane przez "en", wywodzi się ze starorzymskiej nazwy pierwszego dnia każdego miesiąca – "calendae". Śpiewa je się całą rodziną przy wigilijnym stole. Słowa kolędy nawiązują najczęściej do narodzin Chrystusa. Pierwszą polską kolędą była pieśń, rozpoczynająca się słowami "Zdrów bądź, Królu Anielski". Pieśń ta została nam przekazana w postaci rękopisu w 1424 r. Według tradycji, autorem pierwszej kolędy na świecie jest św. Franciszek z Asyżu. Zaś najbardziej znaną kolędą polską jest "Bóg się rodzi" autorstwa Franciszka Karpińskiego.
Wigilijna wieczerza. Jest kulminacyjnym punktem dnia. Do kolacji najczęściej zasiada się, gdy na niebie błyśnie pierwsza gwiazdka. Symbolizuje ona Gwiazdę Betlejemską, dzięki której trzej mędrcy mogli dojść do stajenki, w której narodził się Zbawiciel. Przyjęło się, że wigilijna wieczerza powinna składać się z 12 potraw, które miały symbolizować 12 apostołów. Dziś rzadko spotyka się zwyczaj, aby na stole znajdowała się taka właśnie ilość potraw. Do najczęściej serwowanych tego wieczoru dań należy bez wątpienia danie rybne. Symbolem Wigilii stał się karp, choć na stołach spotyka się i inne ryby, jak śledzie czy mintaje. Do tego dochodzi barszcz czerwony, uszka z grzybami lub kapustą, makówki, różnego rodzaju sałatki itp.
Prezenty. Wręczanie podarunków jest – zdaje się – najprzyjemniejszym punktem wigilijnego wieczoru. Zwyczaj ten związany był niegdyś z osobą św. Mikołaja. Dziś przyjmuje się, że są to podarki, pochodzące – w zależności od zamieszkiwanego kraju czy regionu – od Dzieciątka, Aniołka, Gwiazdki, Gwiazdora czy Dziadka Mroza.
Pasterka. To symbol czuwania pasterzy przy żłóbku, w którym znajdował się mały Jezus. Rozpoczyna się równo o północy z 24/25 grudnia pieśnią "Bóg się rodzi". Coraz częściej pasterkę poprzedzają tzw. misteria, czyli inscenizacje bożonarodzeniowe, przygotowywane z reguły przez młodzież skupioną wokół własnej parafii.
/BaK/
Środowisko, jakość życia, ekologia
