Mówiąc o kanale Odra – Dunaj nie sposób pominąć inwestycji Zbiornika Racibórz Dolny. Inwestycje te jako budowle hydrotechniczne są ze sobą ściśle związane. W programie budowy kanału Odra – Dunaj mokry Zbiornik Racibórz Dolny powinien być wpisany jako element projektu.
Prace budowy zbiornika przeciwpowodziowego są bardziej zaawansowane niż koncepcja budowy kanału. Jest więc czas, żeby lobbować na rzecz zbiornika mokrego i wpisać go do projektu Kanału Odra – Dunaj.
Jakie argumenty przemawiają za budową zbiornika mokrego? Przede wszystkim argumenty związane z bardziej racjonalnym wydatkowaniem dużych pieniędzy poprzez wprowadzenie wielofunkcyjności obiektu. Budowa zbiornika suchego jest tańsza w budowie lecz generuje ogromne koszty utrzymania. Czasza suchego zbiornika teoretycznie może być użytkowana rolniczo lecz praktycznie nie jest to ekonomiczne. Dzierżawcy bowiem nie otrzymają do tych gruntów dopłat bezpośrednich, ryzyko uprawy ze względu na zalanie jest ogromne, zaś koszty ubezpieczenia znacznie przewyższają możliwe do uzyskania dochody. Zarządca zbiornika suchego zmuszony byłby utrzymywać w czaszy teren zielony, który zgodnie z zasadą cross compliance Unii Europejskiej (zasada wzajemnej zgodności) powinien być kilkakrotnie koszony. Nie mogą występować wysiewające się chwasty, zaś koszty wykaszania i zbierania skoszonej trawy na setkach hektarów są ogromne. Trzeba więc w projekcie budowy kanału uwzględnić adaptację zbiornika z suchego na mokry wielofunkcyjny. Koszty jego utrzymania wtedy znacznie się obniżą, a dodatkowe funkcje wpłyną na rozwój przyległych terenów powiatu raciborskiego i wodzisławskiego. Zbiornik mokry w połączeniu z kanałem przyniósłby również wymierne korzyści dla Polski.
Jakie korzyści można osiągnąć dzięki temu rozwiązaniu? Zbiornik mokry mógłby pełnić funkcję portu dla jednostek pływających (szczególnie polskich) z ich obsługą jak uzupełnianie paliwa, remonty, przeładunek towarów między statkami i barkami, składowiska materiałów, hurtownie owoców, warzyw, węgla, materiałów budowlanych itd. Zbiornik pełniłby również szczególnie dla mieszkańców Śląska funkcję rekreacyjną. Docelowo można prowadzić gospodarkę rybacką. Zbiornik mokry z gospodarką rybacką byłby inwestycją komplementarną w stosunku do poprawy ekologii i ochrony środowiska. Znacznie łatwiej można wtedy zdobyć dofinansowanie budowy infrastruktury kanalizacji sanitarnej w zlewni zbiornika ze środków Unii Europejskiej. Zbiornik mokry wpłynął by na podniesienie poziomu wód gruntowych, który obecnie szczególnie w gminach Lubomia oraz Kornowac uległ znacznemu obniżeniu. Prawdopodobnie zwiększył by również wydajność podziemnych zbiorników czwartorzędowych w gminach Krzanowice, Pietrowice i Rudnik. Ze ujęcia wody Strzybniczek w gminie Rudnik obecnie jest zaopatrywany w wodę Racibórz. Pozyskane ze zbiornika piaski i żwiry nie tylko zwiększą jego pojemność, ale mogą być wykorzystane do budowy autostrad jak i samego Kanału Odra – Dunaj. Znacznie obniży to koszty transportu potrzebnego kruszywa. Mokry zbiornik retencyjny umożliwia z jednoczesną budową śluz regulację poziomu wody w Odrze jak i w samym kanale. Odra od Koźla do Raciborza zachowuje się jak rzeka górska, ma duże wahania poziomu wody i obecnie jest nieżeglowna. Przyszłościowo Odra na tym odcinku powinna być odmulona, zaś trasa kanału powinna poza niektórymi zakolami przebiegać w jej korycie oraz w międzywalu. Kategorycznie należało by unikać projektowania trasy przez tereny zurbanizowane. Miejscowości nadodrzańskie nie powinny się znajdować między korytem Odry i kanału ze względu na uciążliwość dla mieszkańców oraz ogromny koszt budowy mostów.
Kanał Odra – Dunaj mógłby również uratować polskie stocznie przed likwidacją, gdyż wzrosło by zapotrzebowanie na budowę barek oraz mniejszych jednostek pływających. Dla naszego powiatu Kanał Odra – Dunaj w połączeniu ze zbiornikiem mokrym stwarza szansę rozwoju gospodarczego i likwidacji bezrobocia. Rozwój gospodarczy zatrzyma wyjazdy za pracą naszych ludzi, a może wpłynąć na przypływ ludzi chcących tu żyć i inwestować. Jako inwestycja komplementarna wymusi poprawę warunków ekologicznych i środowiskowych przez co możemy zostać ekologiczną zieloną perłą Śląska.
Henryk Panek
Autor jest radnym Rady Powiatu Raciborskiego
