85 lat urodzin było okazją aby uczcić postać wielkiego raciborzanina, kompozytora, dyrygenta, miłośnika muzyki – Pawła Kowola. Przyjaciele i uczniowie wspominają…
W sali koncertowej Raciborskiego Centrum Kultury 25 lutego zebrało się blisko pół tysiąca osób, w tym przyjaciele, rodzina, uczniowie, wykonawcy oraz mieszkańcy, którzy chcieli uczcić człowieka wielkiego formatu, niezłomnego twórcę muzyki, kompozytora i dyrygenta Pawła Kowola. Samorząd reprezentowali prezydent Mirosław Lenk oraz Marek Kurpis – wicestarosta powiatu.
Uroczystość związana z 85. urodzinami Pawła Kowola prowadzili Marzena Korzonek – wokalistka i Tadeusz Eckert – były uczeń jubilata. Wydarzenie wpisane było w obchody 800-lecia Miasta Raciborza.
Dziś ta scena będzie gościła wyjątkowe wydarzenie i wyjątkowego bohatera. A wszystko co będzie się działo na tej scenie to będzie uderzenie w wysokie emocjonalne C – zapowiadali prowadzący.
Wraz z wejściem na scenę benefisanta Pawła Kowola usłyszeliśmy hymn Raciborza, który został skomponowany przez bohatera benefisu. Cały koncert był okazją poznania biografii i dorobku mistrza, dwukrotnie uhonorowanego tytułem Zasłużonego dla Miasta Raciborza.
Zdjęcia z uroczystości:
85 lat życia z muzyką
Paweł Kowol urodził się 5 lutego 1932 roku w Krzyżkowicach (dzisiaj dzielnica Pszowa), jako syn Augustyna i Heleny. Muzyka w jego rodzinnym domu była obecna od zawsze. Grał jego ojciec Augustyn. To on powtarzał synowi, że muzyka powinna być najważniejsza w jego życiu, powtarzał mu często: Niech Twoim drogowskazem będzie klucz wiolinowy. W 1953 roku Paweł Kowol przeprowadził się do Raciborza, gdzie poznał swoją przyszłą żonę. Związał się zawodowo z Fabryką Urządzeń Technicznych czyli dzisiejszym RAFAKO. Założył tu chór mieszany, zespół taneczny, kwartet akordeonowy i chór „Rewelersów”, a także Zakładową Orkiestrę Dętą, której był pierwszym kapelmistrzem. Orkiestra zadebiutowała 1 maja 1954 roku i gra nieprzerwanie do dziś.
Obecny na uroczystości Krzysztof Burek, wiceprezes Rafako s.a. zaznaczył, że orkiestra założona przez Pawła Kowola ma niemal tyle samo lat co firma Rafako. – To bardzo symboliczne, że niegdyś sam byłem uczniem Pawła Kowola w Ognisku Muzycznym, gdzie zmagałem się z opanowaniem tych wielu białych i czarnych klawiszy fortepianu a dziś mogę wręczyć list gratulacyjny w imieniu pierwszego pracodawcy Pana Pawła – dodał Krzysztof Burek. Słowa podziękowania padły również z ust kapelmistrza – Waldemara Bytomskiego, który był obecny wraz z przedstawicielami orkiestry.
Festiwale na całym świecie
Sala gościła wielu gości, którzy wpisali się w historię i działalność Pawła Kowola. Na scenie współpracę wspominała Aldona Gawron-Krupa, która dla stowarzyszenia „Źródło” miała przyjemność otrzymać dziesiątki (jeśli nie setki) aranżacji i rozpisanych nut utworów, które jako podkład muzyczny przeróżnych tańców objechały cały świat. – Pan Paweł nie tylko nigdy nam nie odmówił ale gdy tylko zadzwoniłam już stawiał wodę na kawę i zapraszał serdecznie. A podczas kawy kiedy omawiał jak by widział rozpisanie nut dla instrumentów, musiałam wielokrotnie powstrzymywać zapędy twórcze Pana Pawła aby dzieło muzyczne nie było zbyt idealne bo przyćmi nasz taniec – z uśmiechem dodaje Aldona Krupa.
Warto dodać, że o wyjątkowym dziele świadczy też fakt, iż międzynarodowa organizacja CIOF na każdym festiwalu gdzie stowarzyszenie miało okazję reprezentować Racibórz przyznawała zawsze najwyższą punktację dla naszej muzyki. – Muzyka Pana Pawła towarzyszyła nam na 82 festiwalach, i to jest miara wielkości tego dzieło – dodaje Aldona Krupa. – Jest to koncert szczególny. Wszystkie utwory, które dziś usłyszymy (poza jednym) są opracowaniami Pawła Kowola – uzupełniła Marzena Korzonek.
W licznym dorobku Pawła Kowola była organizacja festiwali. Z jego inicjatywy w Raciborzu odbywają się: Festiwal Pieśni im. Stanisława Moniuszkowski, którego XII edycja miała miejsce w 2015 roku oraz Festiwal Pieśni do słów Josepha von Eichendorffa. Związek z festiwalami mają też inne utwory opracowane przez benefisanta, które prezentowane są na wielu festiwalach i koncertach w kraju i zagranicą.
Po II wojnie światowej Paweł Kowol aranżował utwory na różne zespoły instrumentalne i wokalne np. folklorystyczne, taneczne, rozrywkowe i jazzowe, akordeonowe, odeonowe, kwartety smyczkowe i wokalne, chóry, orkiestry dęte i symfoniczne.
Wspominał ten czas Piotr Libera, wśród uczniów znany jako „Maestro”, który przypomniał, że w okresie powojennym nie było nut ani opracowań. Pokazał publiczności zachowane i nadal w obiegu będące opracowania Pawła Kowola.
Dla chórów i orkiestr wszystko
Działalność jubilata to nie tylko festiwale i opracowania muzyczne, ale również powoływanie zespołów, chórów i orkiestr, w tym Raciborskiej Orkiestry Symfonicznej. Działalność chóralna to odrębny rozdział całokształtu pracy twórczej muzyka. Paweł Kowol był wieloletnim członkiem zarządu Okręgu Raciborskiego Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr, stale współpracował z wieloma chórami. Jako ciekawostkę można podać, że dla japońskiego chóru HARUKA opracował m.in. utwory takie jak „Szła dzieweczka” i „Oda do radości”. Opracowania Pana Kowola prezentował również zespół UNISON z Wrocławia, który pod kierownictwem córki Ewy Kowol w latach 1997 i 2003 dwukrotnie wziął udział w Festiwalu Europejskim w Nerpelt w Belgi zajmując za każdym razem pierwsze miejsce pozostawiając za sobą 93 inne zespoły.
Córka Ewa Kowol, towarzysząca ojcu podczas benefisu, związana jest również, już od 30 lat, z muzyką, wspomina: – Bycie dzieckiem wielce uzdolnionego i charyzmatycznego ojca z jednej strony było dobre, gdyż od samego dzieciństwa z muzyką była związana ale z drugiej strony nie zawsze było łatwo gdy się ma stale u boku tak stanowczego krytyka – dodaje z uśmiechem.
Na sali obecny był Karol Cuber, który zakładał przed laty zespół „Raciborscy Muzykanci”, tworzony przez kilkunastoletnich uczniów szkoły muzycznej. Jako inżynier z zawodu oraz muzyk-amator szukał fachowej pomocy i znalazł ją w osobie Pawła Kowola, który okazał się najbardziej trafionym kandydatem do takiego zadania: bardzo dobry pedagog, dyrygent, oraz niedościgły aranżer – wszystko w jednej osobie. W ciągu tych 4 lat pracy z zespołem okazał się człowiekiem wielkiego serca oraz muzykiem jeszcze większego formatu – wspomina Karol Cuber. Za sprawą tej współpracy Paweł Kowol wprowadził ponad 80 utworów dla młodzieży, z czego zdecydowaną większość z własną aranżacją, odbył niezliczoną ilość prób, których efektem było 4-krotnie zdobyte I miejsce w przeglądach zespołów młodzieżowych, a w III edycji „Estrada Młodego Akordeonisty” w Katowicach zostali laureatami z wyróżnieniem. – I warto dodać, że wszystko, co pan Paweł Kowol dla zespołu czynił, było pro publico bono, lub jak kto woli, za Bóg zapłać – dodał prowadzący Tadeusz Eckert.
Paweł Kowol przez 36 lat pracował w Państwowej Szkole Muzycznej w Raciborzu, a wcześniej w społecznym Ognisku Muzycznym w Raciborzu, jako nauczyciel gry na fortepianie. Pisał transkrypcje, aranżacje i kompozycje własne (łącznie ponad 2600 utworów i 500 opracowań pieśni ludowych).
Podczas benefisu miało miejsce również symboliczne przekazanie rzeźby wykonanej przez Agnieszkę Urbanek – uczennicę Liceum Plastycznego w Raciborzu. Praca powstała pod okiem instruktora RCK Katarzyny Baron – Rogula.
Na zakończenie słowa gratulacji padły z ust Joanny Benczew dyrektorki RCK, jako gospodarza miejsca. Zaś Michał Fita, pomysłodawca i inicjator benefisu dodał: to było bardzo proste, zorganizować ten wieczór w Raciborzu. Dla tak wielkiego człowieka jakim jest Pan Paweł Kowol, wystarczyło kilka słów by pojawiły się rzesze ludzi, którzy chcieli tu dziś wystapić, by podzielić się wspomnieniami czy po protu usiąść na widowni. To, że dziś na koncert przyszło kilkaset osób świadczy własnie o tym, że mamy tu w Raciborzu wielkiego człowieka, który swoje talenty połączył z pasją i stworzył kawał historii Raciborza.
Do tradycyjnego „sto lat” wyśpiewanego przez wszystkich wykonawców, na stojąco dołączyli obecni przed sceną. Po ponad dwugodzinnym koncercie Paweł Kowol odbierał gratulacje i życzenia od najbliższych przyjaciół.
Wykonawcy
Benefis ciekawie i wartko prowadzony przez Marzenę Korzonek i Tadeusza Eckerta
przeplatany był występami muzyczno-tanecznymi, których muzyka lub aranżacje wykonał benefisant Paweł Kowol.
Wystąpili:
– Zespół Raciborzanie Stowarzyszenia Kultury Ziemi Raciborskiej „Źródło” – Aldona Gawron – Krupa
– Chór parafii św. Anny z Krzyżanowic
– Raciborska Orkiestra Dęta „Plania” pod dyrekcją Władysława Mołdrzyka
– Chór BRZEZIE, dyrygent Aleksandra Gamrot wraz z solistką Zuzanną Gamrot – Pyka
– Chór Parafii Św. Anny w Krzyżanowicach – dyrygent Leonard Fulneczek
– Andrzej Markowiak w partii solo ze Skrzypka na dachu.
– Chór Parafii NSPJ w Raciborzu – dyrygent Jan Goldman
– Trio – Agnieszka Busuleanu , Krzysztof Fulneczek , Wojciech Lepicki
– Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. St. Moniuszki w Raciborzu – dyrygent Andrzej Rosół
Najważniejsze wyróżnienia:
Wyróżnienia i nagrody
– „Złoty Krzyż zasługi” – Warszawa 16.07.1975
– odznaka „Zasłużony działacz kultury” – 13.09.1978
– „Zasłużonemu w Rozwoju woj. Katowickiego” – Katowice 30.04.1986
– Zasłużonemu Działaczowi Ziemi Raciborskiej – Racibórz 15.04.1991
– Medal im. Ks. Prałata Stefana Pieczki „UNITAS IN VERITAS” – Racibórz, 18.06.2003
– Nagroda Starosty Raciborskiego w Dziedzinie Kultury – Mieszko Ad 2009 – 31.01.2010
– Tytuł „Zasłużony dla Miasta Raciborza” wraz z medalem – Racibórz 23.03.2016
Honorowe odznaki Polskiego i Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr:
– „Srebrna” – Warszawa 1981
– „Złota z Laurem” – Warszwa 2000
– „Złota z Wieńcem Laurowym” – Warszawa 2004
– „Medal 100-lecia Śląskich Kół Śpiewaczych” – Racibórz 2010
Ireneusz Burek
