Alkohol działa szkodliwie na niemal wszystkie tkanki i narządy. Średnia spożycia jest mimo to w naszym kraju wyższa niż średnia europejska.
Suchej únor, czyli „suchy luty” to czeska akcja – wyzwanie dla osób, które chcą przekonać się, jaką rolę pełni picie alkoholu w ich życiu. W 2021 r. odbywa się dziewiąta edycja. Kampania zapoczątkowana przez organizację Liga otevřených mužů początkowo koncentrowała się na zdrowiu mężczyzn. Mężczyźni w Czechach od dawna zajmują czołowe miejsca, jeśli chodzi o spożywanie alkoholu. Piją około cztery razy więcej niż kobiety i trzy razy więcej niż średnia na świecie.
Coraz więcej Polaków pije
Jak wygląda sytuacja w Polsce? Średnia spożycia alkoholu jest w naszym kraju wyższa niż średnia europejska – dane GUS pokazują, że obecnie statystyczny Polak wypija rocznie 10,6 l alkoholu w przeliczeniu na czysty spirytus. Wiadomo także, że co najmniej 90 tys. mężczyzn i 20 tys. kobiet w ciągu zaledwie 15 lat przedwcześnie zmarło w wyniku chorób wywołanych alkoholem. W latach 2002-2017 r. roczne spożycie alkoholu w Polsce w przeliczeniu na czysty spirytus zwiększyło się o ponad 2 l. Tak skokowy wzrost spożycia alkoholu odnotowano jedynie na Łotwie, Litwie, w Estonii, Islandii i Szwecji, w pozostałych krajach Unii Europejskiej systematycznie ono spada.
Z danych Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Polsce wynika, że alkoholu nadużywa blisko 12% dorosłych Polaków – nadużywa, tzn. pije go w sposób powodujący szkody dla zdrowia. U ponad 3 mln osób można rozpoznać zaburzenia związane z używaniem alkoholu.
Wpływ na spożywanie alkoholu ma także pandemia – jej konsekwencje sprawiają, że w Polsce jest więcej przypadków uzależnienia.
Szkody zdrowotne uzależnienia od alkoholu
Alkohol działa szkodliwie na niemal wszystkie tkanki i narządy. Wpływa na problemy z trawieniem i wchłanianiem do organizmu substancji odżywczych, wśród szkód zdrowotnych w obszarze przewodu pokarmowego wymienić można również próchnicę oraz choroby dziąseł i uzębienia, zapalenie języka i jamy istnej czy upośledzenie pracy jelit oraz biegunkę. Jednocześnie alkohol przyczynia się do rozwoju nowotworów w obrębie przewodu pokarmowego – raka języka, krtani, gardła, przełyku, a także jelita grubego i odbytnicy.
Nadużywanie alkoholu może prowadzić do alkoholowego zapalenia trzustki, które jest chorobą śmiertelną. U znacznej liczby osób nadużywających alkoholu dochodzi do też ciężkiego uszkodzenia wątroby. W związku z nadużywaniem alkoholu wskazać można również m.in. takie schorzenia dotyczące układu krwionośnego jak uszkodzenie mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, choroba niedokrwienna serca, udar mózgu czy nadciśnienie tętnicze. Z ostrą lub przewlekłą reakcją na nadużywanie alkoholu związane są różnorodne zaburzenia neurologiczne. W przypadku gospodarki hormonalnej u mężczyzn mogą pojawić się takie problemy jak atrofia jąder, impotencja czy utrata libido, u kobiet z kolei – zaburzenia cyklu miesiączkowego, wcześniejsze wystąpienie menopauzy, upośledzenie płodności oraz zwiększone ryzyko wystąpienia raka sutka.
Objawy uzależnienia od alkoholu
Pierwsze kontakty z alkoholem mogą być pozytywne – osoba po spożyciu przełamuje nieśmiałość, czuje się wyjątkowa, silniejsza czy atrakcyjniejsza. Jednak chcąc czuć się tak częściej, coraz częściej sięga po alkohol, który w pewnym momencie staje się lekarstwem na stres, smutek, samotność czy lęk. Dlatego największe ryzyko rozwoju choroby alkoholowej wiąże się właśnie z działaniem przeciwlękowym i relaksacyjnym alkoholu.
Z uzależnieniem od alkoholu mamy do czynienia, jeżeli trzy lub więcej z poniższych objawów wystąpią łącznie w okresie przynajmniej miesiąca lub w ciągu ostatniego roku w kilkukrotnych okresach krótszych niż miesiąc:
1. Głód alkoholowy – chory odczuwa silne pragnienie lub poczucie przymusu picia.
2. Upośledzona zdolność kontrolowania zachowań związanych z piciem, tj. trudności w powstrzymaniu się od picia, kontrolowaniu ilości wypijanego alkoholu, kontrolowaniu długości picia („ciągu”).
3. Zespół abstynencyjny: zespół cech fizjologicznych, które występują, gdy picie alkoholu jest ograniczane lub przerywane – drżenie mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, niepokój, drażliwość, lęki, padaczka poalkoholowa, omamy wzrokowe lub słuchowe, majaczenie drżenie. Dotyczy również sytuacji, w której chory używa alkoholu lub innej substancji, np. leków, by złagodzić wymienione objawy lub też uniknąć ich wystąpienia.
4. Zmiana tolerancji na alkohol. Najczęściej mowa jest o zwiększeniu tolerancji alkoholu. Ta sama dawka alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, a więc powstaje potrzeba spożycia większych dawek dla wywołania oczekiwanego efektu.
5. Koncentracja życia wokół picia – narastające zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub zainteresowań, zwiększona ilość czasu przeznaczona na zdobywanie alkoholu lub jego picie, bądź uwolnienia się od następstw jego działania.
6. Picie alkoholu mimo świadomości jego skutków i oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw picia.
Jak zerwać z nałogiem?
Jeśli mimo podejmowanych prób ograniczenia lub zaprzestania picia wymyka się ono spod kontroli, można skorzystać z wsparcia – skontaktować się z najbliższą poradnią leczenia uzależnienia i współuzależnienia – lista na stronie www.parpa.pl/index.php/placowki-lecznictwa/wojewodztwo-slaskie, skorzystać z mityngów AA lub z oferty organizacji pozarządowych skierowanych do osób borykających się z problemem uzależnienia. W autodiagnozie, a następnie podjęciu indywidualnej pracy nad ograniczeniem picia pomocna może być platforma internetowa e-pop.pl, która powstała we współpracy Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych z Uniwersytetem Jagiellońskim Collegium Medicum.
Codziennie w godz. 8:00-22:00 wsparcie można uzyskać na infolinii Anonimowych Alkoholików – tel. 801 033 242. Wsparcia psychologicznego udzielają także operatorzy infolinii dla osób dotkniętych skutkami COVID-19 pod numerami 888 960 980 i 888 900 980, codziennie w godz. 10:00-18:00.
oprac. /kp/
Środowisko, jakość życia, ekologia
