„Cicha epidemia” tak nazywana jest osteoporoza, z powodu bezobjawowego przebiegu choroby w początkowym okresie jej rozwoju, aż do momentu wystąpienia pierwszego złamania.
Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła dzień 20 października Światowym Dniem Osteoporozy. Osteoporoza wg WHO uważana jest za jeden (zaraz po chorobach układu krążenia) z najważniejszych problemów zdrowotnych współczesnych społeczeństw. Choroba ta dotyczący kości, charakteryzuje się ubytkiem masy kostnej i zmniejszeniem jej gęstości. Prowadzi do ich osłabienie i sprawia, że dużo łatwiej niż u osoby zdrowej, dochodzi do złamania, szczególnie nadgarstka, kręgosłupa oraz szyjki kości udowej. Powoduje również bóle, spadek wagi oraz zniekształcenie sylwetki. Osteoporozą są zagrożone przede wszystkim kobiety po przekwitaniu, starsi mężczyźni, a także niekiedy młodzi ludzie. Może również dotyczyć kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz bardzo szybko rosnących dzieci.
Czynniki ryzyka
– przebyte uprzednio złamanie po minimalnym urazie,
– rodzinna skłonność do występowania osteoporozy, manifestująca się złamaniami kości po niewielkich urazach (lub bez urazu) u rodziców lub rodzeństwa, szczególnie złamaniem szyjki kości udowej u matki,
– wczesna menopauza i długotrwały niedobór estrogenów w organizmie kobiety po menopauzie, utrzymujące się
-zaburzenia miesiączkowania w każdym wieku kobiety,
– niedobór androgenów (testosteronu) u mężczyzn,
– szczupła budowa ciała,
– długotrwałe stosowanie leków z grupy glikokortykosterydów,
– wiek powyżej 65 lat,
– niedobór wapnia w diecie osób starszych,
– niedobór witaminy D (jedynie 20% witaminy D pochodzi ze żródeł pokarmowych, 80% witaminy D syntetyzowane jest w skórze pod wpływem słońca; osoby starsze spędzają większość czasu w pomieszczeniach zamkniętych, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, uniemożliwiając w ten sposób proces powstawania witaminy w ich organizmach),
– przewlekłe stosowanie szeregu leków, m.in. przeciwkrzepliwych, przeciwnowotworowych, przeciwdrgawkowych, niektórych moczopędnych – furosemidu, hormonów tarczycy i wielu innych,
– nadużywanie kawy, alkoholu, napojów typu cola,
– palenie papierosów,
– długotrwałe unieruchomienie,
– osteoporoza towarzyszyć może licznym chorobom (np. niewydolności nerek, nadczynności przytarczyc, nowotworom, przewlekłym chorobom przewodu pokarmowego, nadczynność tarczycy i innym),
– także liczne ciąże i długotrwałe karmienie piersią – zwłaszcza u kobiet niewłaściwie odżywiających się, palących papierosy i nadużywających alkoholu mogą prowadzić do trwałego spadku masy kostnej i zagrożenia osteoporozą.
Ogromne znaczenie w walce z osteoporozą ma profilaktyka, czyli zapobieganie rozwojowi choroby. Najskuteczniejszą metodą profilaktyki tej choroby jest dbałość o zdrowie kości przez całe życie, od wczesnego dzieciństwa po późną starość. Rozpoczęcie działań profilaktycznych najlepiej zacząć już od dziś, niezależnie od wieku.
W związku z tym radzimy:
1.Spożywaj pokarmy bogate w wapń (mleko i jego przetwory: jogurty, kefir) i witaminę D (tran, żółtko jaj) tak, żeby Twoje kości miały odpowiednią ilość budulca.
2.Jeżeli uważasz, że nie jesteś w stanie zapewnić swojemu organizmowi właściwej ilości wapnia w diecie rozpocznij przyjmowanie preparatów wapniowo – witaminowych.
3.Postaraj się osiągnąć i utrzymać prawidłową dla swojej płci, wieku i wzrostu masę ciała.
4.Korzystaj ze słonecznej pogody (pod wpływem promieni słonecznych powstaje w skórze witamina D).
5.Zmień tryb życia z siedzącego na bardziej aktywny – zacznij się gimnastykować, dużo spaceruj.
6.Postaraj się ograniczyć do minimum używki, czyli kawę papierosy, alkohol – zadbasz w ten sposób nie tylko o kości, ale o cały organizm.
7.Bądź ostrożny – unikaj sytuacji mogących doprowadzić do upadku, a w konsekwencji do złamań kości: zostań w domu, kiedy jest ślisko, przy wannie zamontuj uchwyt, który pomoże Ci bezpiecznie z niej wyjść, połóż na podłodze w łazience antypoślizgowy dywanik, zaopatrz się na zimę w buty na grubym bieżniku (zabezpieczają przed ślizganiem się), korzystając ze schodów zawsze trzymaj się poręczy, unikaj podnoszenia dużych ciężarów.
8.Jeżeli zauważyłeś u siebie obecność czynników ryzyka rozwoju osteoporozy, zainteresuj się możliwością wykonania badania densytometrycznego kości.
9.Jeżeli przyjmujesz przewlekłe leki, zapytaj lekarza rodzinnego, czy nie mają one negatywnego wpływu na kości.
10.Poproś swojego lekarza, aby ocenił, czy twój organizm jest zagrożony osteoporozą.
Zalecana dzienna podaż wapnia w zależności od wieku i płci:
Dzieci 800mg – 1200mg, młodzież 1200mg, dorośli 1000mg, kobiety w ciąży i karmiące 1500mg, kobiety po menopauzie 1500mg, ssoby po 65 – tym roku życia 1500mg.
Do rozpoznania osteoporozy uprawniony jest lekarz, ale każdy może sam sprawdzić, czy jest narażony na tę chorobę odpowiadając na pytania testu ryzyka osteoporozy rekomendowanego przez Międzynarodową Fundację Osteoporozy (IOF).
Test ryzyka osteoporozy
1.Czy któreś z Twoich rodziców doznało złamania kości udowej po niewielkim upadku czy stłuczeniu?
2.Czy doznałaś złamania kości po niewielkim upadku czy stłuczeniu?
3.Czy zażywałaś leki kortykosteroidowe, np.: Encorton itp. Dłużej niż 3 miesiące?
4.Czy Twój wzrost zmniejszył się o więcej niż 3 cm.?
5.Czy pijesz regularnie duże ilości alkoholu (znacznie ponad normę?
6.Czy wypalasz dziennie więcej niż 20 papierosów?
7.Czy cierpisz na częste biegunki (spowodowane takimi chorobami jak celiakia albo choroba Crohna)?
8.Czy przechodziłaś menopauzę przed 45 rokiem życia?
9.Czy przestałaś miesiączkować 12 miesięcy lub wcześniej (z innych powodów niż ciąża?
Im więcej odpowiedzi TAK, tym większa możliwość rozwoju osteoporozy i zagrożenie złamaniami kości. Jest to niepokojący sygnał, który powinien skłonić do zainteresowania się stanem własnych kości.
Pamiętajmy, że właściwie prowadzona profilaktyka osteoporozy jest skuteczna
Lucyna Kurzydem – Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Raciborzu
Środowisko, jakość życia, ekologia
