„Racibórz – 800 lat miasta” to tytuł najnowszego filmu o dziejach dawnej stolicy Górnego Śląska. O źródłach inspiracji, nieustannej ciekawości i … pracy fizycznej rozmawiamy z reżyserem i dokumentalistą Adrianem Szczypińskim.
„Gloria/Bałtyk”, „Z biegiem Psinki”, „Matka Polka”, „Raciborska Temida”… Co takiego ma w sobie Racibórz, że wciąż znajduje Pan w nim inspirację do swoich filmów?
Racibórz jest miastem fascynującym historycznie, choćby ze względu na przygraniczne położenie i zmiany państwowości, które odcisnęły znaczące piętno na jego rozwoju. Pomimo wielu opracowań na jego temat, nadal mnóstwo aspektów dziejów miasta czeka na dokładniejsze poznanie i popularyzację. I wcale nie chodzi o tematy wielkie i odległe czasowo, które zdążyły nabrać „mocy historycznej”, typu zamek, księstwo, kościoły czy rok 1945, ale również o drobne wycinki z najnowszych dziejów, pamiętane przez starszych mieszkańców.
Skąd czerpie Pan pomysły na kolejne produkcje?
Z ciekawości i niewiedzy, która popycha ku jej zdobywaniu. Lubię zwracać uwagę na wydarzenia i obiekty, którymi mało kto się interesuje. Tak powstał choćby film o kanale Psinka, zapomnianym obiekcie, który wydawał się wręcz niegodny opracowania, no bo jak banalny rów z wodą może równać się z historią, dajmy na to, Zamku Piastowskiego? Tymczasem wystarczy mocno drążyć temat, by wyciągnąć zaskakujące i bardzo ważne dla historii miasta wnioski, wynikające z 700 lat płynięcia tego kanału przez obecny teren miasta. Takie ujęcie tematu mnie najbardziej interesuje – wziąć jeden aspekt i próbować go opisać w kontekście całego Raciborza i jego historii.
Czy to Pańskie uczucie i zainteresowanie historią miasta może kiedyś osłabnąć?
Jeśli mi się to kiedyś nie znudzi, tematów historycznych w Raciborzu wystarczy do końca mojego życia.
Czy któryś z Pana filmów ma dla Pana wyjątkowe znaczenie?
Moje filmy dzielę na zrobione z ciekawości, z historycznego obowiązku i z osobistego zaangażowania. Ta trzecia kategoria jest dla mnie najbardziej pociągająca i przyświecała mi podczas realizacji „Z biegiem Psinki” i „Dziejów kościoła NSPJ”. Za dwa-trzy lata mam nadzieję nakręcić kolejny film na temat, który mnie fascynuje od lat, a do tego czasu powstaną dwa filmy z historycznego obowiązku. O tytułach na razie nie chcę mówić.
Który etap prac nad filmem lubi Pan najbardziej?
Wypracowałem sobie taki model pracy, że zdjęcia, montaż, pisanie scenariusza i szukanie informacji dzieją się równolegle. Ale najbardziej lubię montaż, który jest właściwym tworzeniem filmu. Wszystko inne to zbieranie składników, gromadzenie surówki. Dopiero montaż sprawia, że na ekranie widać uporządkowaną całość, a wszystkie elementy zaczynają do siebie pasować i wzajemnie uzupełniać. Tworzenie nowej, integralnej, ekranowej rzeczywistości to najbardziej fascynująca część tej pracy.
A co jest w tej pracy najtrudniejsze?
Kręcenie filmu to przede wszystkim żmudna, fizyczna praca, której na ekranie nie może być widać. Ekipę tworzę tylko z Wojciechem Mitręgą, moim współproducentem, a każdy wyjazd na plan to przede wszystkim kilogramy sprzętu, jego składanie i rozkładanie. Czasami pomagają nam nasi koledzy.
Dlaczego warto uważnie przyglądać się losom swojej „małej ojczyzny”?
Bo historia jest wszędzie, w każdym człowieku, budynku, pomniku, pustym placu i rowie z wodą. Wystarczy tylko chcieć się dowiedzieć, dlaczego to tu jest, jaką pełni rolę, co tu było wcześniej, co ten człowiek wie. Każda wykopana z ziemi ludzka kość prowadzi do pytania, czy w tym miejscu stał kiedyś cmentarz, dlaczego akurat tutaj, jaki ma to związek z historią miasta. Albo patrząc na starą pocztówkę z nieistniejącym już budynkiem, wystarczy zdobyć się na refleksję, kim byli ludzie tam mieszkający, jak wówczas żyli, czy ich rodzinne historie, radości i dramaty były takie same, jak nasze tu i teraz. Poznając przeszłość naszej małej ojczyzny, budujemy naszą tożsamość i sami stajemy się częścią historii. Może za 100 lat ktoś pomyśli o tym, jak się żyło w bloku z wielkiej płyty na początku XXI wieku? Ciekawe, do jakich informacji się dokopie. Może będą wśród nich także moje filmy.
Katarzyna Czyż
fot. Archiwum raciborz.com.pl
Środowisko, jakość życia, ekologia
.jpg "Remont")
.jpg "Remont zabytkowego spichlerza chłopskiego w Raciborzu zakończony")
