– Dzieło Zawisły (…) wrosło w pejzaż, kulturę i świadomość historyczną mieszkańców Raciborza, dlatego wniosek wpis do rejestru zabytków do Konserwatora Wojewódzkiego jest uzasadniony, a w zasadzie obowiązkowy dla miasta Raciborza – pisze Marek Labus.
W sierpniu raciborski magistrat przedstawił projekt windy, jaka powstanie w urzędzie miasta. Wejście do niej będzie się mieścić przy obecnym wejściu do siedziby Straży Miejskiej. Jak podkreślał magistrat, szyb windy umieszczony ma zostać przy murze budynku tak, żeby nie zasłaniać ozdobnej mozaiki autorstwa Mariana Zawisły.
Zdaniem Marka Labusa, lekarza i społecznika, przedstawiony projekt to akt wandalizmu. – Nie można obok tego przejść obojętnie. Mnie po prostu szlag trafił – napisał były samorządowiec. Pomysł skrytykował także m.in. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków. – Z punktu widzenia konserwatorskiego budowa windy zewnętrznej na elewacji frontowej w bezpośrednim sąsiedztwie sgraffita Mariana Zawisły nie jest w naszej opinii korzystna dla zabytkowego budynku oraz samej dekoracji ściennej przedstawiającej herb Raciborza, która zostanie w części przysłonięta – stwierdziła Wiesława Prusecka.
W lutym Marek Labus napisał kolejny list, w którym apelował o działania protestujące w sprawie posadowienia windy na elewacji magistratu według wizualizacji. Teraz wystosował pismo do radnego Piotra Klimy i Komisji Gospodarki w sprawie zgłoszenia obiektu budynku urzędu miasta i pracy Mariana Zawisły na tym obiekcie do wpisania w rejestr zabytków.
– Budynek nawet w tej wersji, w jakiej się ostał do dziś, świadczy o tej dawnej potędze czekoladowej Raciborza, jest bardzo ciekawym obiektem architektury. Jest to niewątpliwie obiekt będący dziełem człowieka, jest związany z jego działalnością i stanowi świadectwo minionej epoki, jego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną. Budynek ten ma znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kultural nego naszego miasta i nie tylko. Budynek ten ze względu na jego wartość historyczną, naukową lub artystyczną jest niewątpliwie do brem kultury dla mieszkańców miasta – uzasadnia społecznik.
Pełna treść listu:
Radny Piotr Klima
Komisja Gospodarki
Proszę o podjecie starań by Rada Miasta podjęła uchwałę zobowiązująca Prezydenta Miasta ,reprezentującego właściciela obiektu budynku UM oraz sgraffita autorstwa Mariana Zawisły ,lub upoważniła Przewodniczącego Rady miasta , do zgłoszenia tychże do wpisu do rejestru zabytków.
Budynek UM jako nieruchomość może być wpisany z urzędu do tego rejestru, praca,dzieło sztuki na elewacji budynku może zostać wpisana do rejestru zabytków tylko na wniosek właściciela.
Uzasadnienie
W 1868 roku Franciszek Sobtzick wykupił działki o powierzchni ok. 1,5 ha, mieszczące się między dzisiejszą ulicą Batorego, Środkową, Nowomiejską, Podwalem i pl. Mostowym[. Na tym obszarze powstała na przełomie XIX i XX wieku pierwsza na Śląsku fabryka czekolady, . Architektem budowli był Bruno Wolter, a prace budowlane wykonało przedsiębiorstwo Georga Lüthge, ówczesnego rajcy miejskiego.Pod koniec lat 20. XX wieku nazwa zakładu została zmieniona na Roka-Werke (pol. Zakłady Roka). W wyniku kryzysu gospodarczego z końca lat 20. XX wieku przedsiębiorstwo zbankrutowało. Główny budynek fabryki czekolady nie został sprzedany w wyniku licytacji, dlatego w 1929 roku przejęło go miasto na poczet zaległości podatkowych. Główny budynek fabryki czekolady był pięciokondygnacyjny i powstał ok. 1912 roku. Obecny budynek jest trzykondygnacyjny . W elewacji frontowej obecny jest ozdobny portal wraz ze znajdującymi się po bokach dwiema kolumnami. Budynek posiada sutereny i użytkowe poddasze nakryte mansardowym dachem. Budowla posiada szerokie korytarze, duże pomieszczenia i filary. W gmachu kiedyś oprócz ciągu produkcyjnego mieściła się administracja przedsiębiorstwa nad ozdobnym portalem We wnętrzach obecne są cechy architektoniczne i konstrukcyjne obiektu przemysłowego. W latach 30. XX wieku dokonano adaptacji budynku na potrzeby magistratu i policji, bowiem umieszczono tam niektóre ich agendy. Od czasów powojennych aż do chwili obecnej mieści się w tym budynku siedziba władz miejskich i straży miejskiej. Budynek nawet w tej wersji w jakiej się ostał do dziś ,świadczy o tej dawnej potędze czekoladowej” Raciborza, jest bardzo ciekawym obiektem architektury Jest o niewątpliwie obiekt będący dziełem człowieka ,jest związany z jego działalnością i stanowi świadectwo minionej epoki, jego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną .Budynek ten ma znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kultural nego naszego miasta i nie tylko . Budynek ten ze względu na jego wartość historyczną, naukową lub artystyczną jest niewątpliwie do brem kultury dla mieszkańców miasta.
Wpis do rejestru zabytków ochroni obiekt przed dewastacją lub przeróbkami niszczącymi jego historyczną architekturę. Budynek jest bardzo ważnym obiektem architektury miasta Racibórz.
Na ścianie frontowej budynku w 1988 roku umieszczono duże sgraffita autorstwa Mariana Zawisły. Nieżyjący od kilku lat Marian Zawisła to wybitny artysta, wykształcony w krakowskiej ASP na Wydziale Grafiki i Malarstwa w Katowicach u prof. Aleksandra Raka, doc. Rafała Pomorskiego Adama Hoffmana i prof. Tadeusza Grabowskiego. Dokładnie w tym samym czasie i w tych samych pracowniach nauki pobierał Jerzy Duda Gracz. Dzieło przedstawia elementy zabytkowej architektury Raciborza ( w tym sakralnej) ,przedstawia herb miasta, nawiązuje do historycznej daty nadania praw miejskich . Jest to dzieło autorskie Mariana Zawisły ,artysta umieścił na nim swój znak rozpoznawczy czyli złote słoneczko. Dzieło powstało również w roku szczególnym bo poprzedzającym rok ostatnich zmian ustrojowych w naszym kraju( 1989) .Dzieło wykonane zostało w technice sgraffita ściennego, która polegała na nakładaniu kolejnych, kolorowych warstw tynku lub kolorowych glin i na zeskrobywaniu fragmentów warstw wierzchnich w czasie, kiedy jeszcze one nie zaschły (nie utwardziły się). Poprzez odsłanianie warstw wcześniej nałożonych powstawał dwu- lub wielobarwny wzór. Dzieło Zawisły jest trójkolorowe i przez to jeszcze bardziej unikatowe. Dzieło wrosło w pejzaż ,kulturę i świadomość historyczną mieszkańców Raciborza , dlatego wniosek wpis do rejestru zabytków do Konserwatora Wojewódzkiego jest uzasadniony a w zasadzie obowiązkowy dla miasta Raciborza.
W mojej ocenie Rada Miasta powinna w trosce o ochronę naszych dóbr kultury podjąć stosowne uchwały obligujące Prezydenta do złożenia stosownych wniosków lub też upoważnić Przewodniczącego Rady Miasta do złożenia takich wniosków.
Proszę o pilne podjęcie stosownych kroków.
Marek Labus
oprac. /kp/
