W Raciborzu trwa właśnie remont budynku sądu przy ul. Wojska Polskiego 24. Wojewódzki Konserwator Zabytków zlecił tam badania kolorystyczne sufitów, gdzie zostały odkryte piękne polichromie na kasetonach.
W mieście w tak dużym stopniu zniszczonym w czasie wojny, ten późnoklasycystyczny obiekt to szczególnie ważny zabytek. Budynek jest jednym z najlepszych przykładów niemieckiego klasycyzmu na Górnym Śląsku.
Unikat
Obiekt jest unikatowy na tle architektury miasta, ponieważ nawiązuje do sztuki berlińskiej i jest typowym budynkiem rządowym w monarchii pruskiej. Budynek został wybudowany w latach 1889–1892 na potrzeby Sądu Krajowego. W okresie powojennym w 1947 roku w budynku mieścił się ówczesny Sąd Okręgowy. W wyniku reformy sądownictwa z 1950 roku Sąd Okręgowy w Raciborzu został zlikwidowany, a od stycznia 1951 roku budynek został przejęty na potrzeby Zakładu Poprawczego, który w tym budynku funkcjonował do 2012 roku.
Po opuszczeniu budynku przez Zakład Poprawczy Sąd Okręgowy w Gliwicach czynił starania dla wykonania remontu i przywrócenia obiektowi poprzedniej funkcji.
W 2014 roku wykonano kompleksową ekspertyzę techniczną obiektu a w 2016 roku wykonano dokumentację projektowo – kosztorysową i uzyskano decyzję o pozwoleniu na budowę.
Remont budynku rozpoczęto w kwietniu 2017 roku i do grudnia 2017 wykonano następujące prace:
– remont konstrukcji i pokrycia dachu,
– prace rozbiórkowe, demontażowe, murarskie, tynkarskie i renowacyjne w pomieszczeniach piwnic oraz częściowo na I i II piętrze budynku,
– odtworzenie izolacji przeciwwilgociowych z wykonaniem drenażu opaskowego,
– remont instalacji centralnego ogrzewania wraz z wykonaniem instalacji węzła cieplnego.
W czerwcu 2018 roku podpisano kolejną umowę wykonanie dalszych robót budowlanych i konserwatorskich. W zakresie prac budowlanych przewiduje się wykonanie remontu wszystkich pomieszczeń, w tym: ścian, stropów, sklepień, sufitów i posadzek. Wymianie lub renowacji podlega cała stolarka drzwiowa.
Prace budowlane prowadzone są także na zewnątrz obiektu, w szczególności dotyczą one prac remontowych i konserwatorskich w zakresie zabytkowej elewacji wykonanej w stylu neorenesansu niderlandzkiego. Budynek jest obiektem zabytkowym wpisanym do rejestru zabytków prowadzonego przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach.
W obiekcie prowadzonych jest szereg prac konserwatorskich:
– renowacja elewacji,
– renowacja i odtworzenie drewnianej stolarki drzwiowej,
– renowacja wielobarwnego lastryka na posadzkach korytarzy,
– renowacja detali architektonicznych na korytarzach i klatce schodowej,
– konserwacja malowideł ściennych (polichromii),
– konserwacja ozdobnych sufitów stiukowych w salach rozpraw i nad główną klatką schodową.
W roku 2017 w ramach rozpoczętych prac remontowych wykonano badania stratygraficzne we wnętrzach budynku. Stwierdzono wówczas zachowane pod wtórnymi przemalowaniami warstwy oryginalnej polichromii pokrywającej ściany największej sali rozpraw (na pierwszym piętrze) oraz ściany wejścia głównego.
W roku 2018 zrealizowano etap konserwacji technicznej polichromii, co pozwoliło na dokładne określenie zasięgu występowania, stanu zachowania i zabezpieczenie cennych warstw oryginalnych.
Przywrócić dawny blask
Zakończone techniczne prace konserwatorskie przy polichromowanych stropach sztukatorskich poszerzyły wiedzę na temat bogatego wystroju wnętrza gmachu z końca XIX wieku. W ramach badań uzupełniających odkryto ślady bogatej ornamentyki zdobiącej rozbudowane formalnie stropy w mniejszych Salach Posiedzeń.
Obecnie rozpoczęto prace konserwacji technicznej przy stropie Sali Głównej a w najbliższym czasie mają ruszyć prace konserwatorskie przy stropie głównej klatki schodowej. Utrzymane w stylu historyzmu dekorowane stropy, polichromie ścienne, wielobarwne lastryka, elementy bogatej stolarki czy detale architektoniczne wnętrza świetnie uzupełniają zaprojektowaną w konwencji neorenesansu niderlandzkiego elewację. Zabytkowy gmach, przysłonięty przez lata kolejnymi przemalowaniami i przekształceniami odzyska wiele z pierwotnego charakteru. Odsłaniane i odnawiane elementy wystroju prócz, oczywistych korzyści estetycznych przynoszą również cenne informacje o XIX wiecznych technikach zdobniczych.
Celem wykonywanego tam remontu jest przywrócenie obiektowi należytego stanu technicznego z uwzględnieniem jego cennych walorów zewnętrznego wystroju architektonicznego jak i zachowanego historycznego wystroju wnętrz.
W wyremontowanych pomieszczeniach budynku znajdować się będzie:
– Wydział Karny Sądu Rejonowego w Raciborzu,
– Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych w Sądzie Okręgowym w Gliwicach z siedziba w Raciborzu,
– Oddział Informatyczny Sądu Okręgowego w Gliwicach (Centrum Obsługi Druku),
– Archiwum Sądu Okręgowego w Gliwicach,
– Prokuratura Rejonowa w Raciborzu.
Zakończenie trwających prac remontowych przewidziano w umowie z Wykonawcą remontu na 31 października 2019 roku. W obiekcie konieczne jest wykonanie dalszych prac konserwatorskich w zakresie konserwacji estetycznej, które nie były możliwe do przewidzenia w programie prac konserwatorskich.
/UM Racibórz, MG/
